Ogromne walory przyrodnicze i krajobrazowe województwa lubelskiego, nierzadko unikalne w skali Europy, sprawiają, że region ten należy do jednych z najbardziej interesujących w Polsce. Występują tutaj zarówno obszary poddane w przeszłości bardzo dużej presji człowieka, która spowodowała wręcz nieodwracalne zmiany w funkcjonowaniu ekosystemów, ale również obszary, na których przyroda i krajobraz zachowały naturalny charakter.

Specyficzne położenie fizjograficzne oraz geobotaniczne powoduje duże zróżnicowanie krajobrazu raz bogactwo świata roślin i zwierząt. Województwo lubelskie charakteryzuje się bardzo dużym różnicowaniem fizjograficznym. Na Lubelszczyźnie występują zarówno tereny nizinne (pojezierze, Polesie) oraz tereny wyżynne (Roztocze), poprzecinane dolinami rzecznymi (Bug i Wisła), które jako nieliczne nie zostały poddane zabiegom regulacyjnym.

Na terenie województwa lubelskiego spotkać można szereg gatunków roślin i zwierząt charakterystycznych tylko dla tego regionu. Na terenie województwa występują unikatowe w skali kraju i Europy gatunki zwierząt objęte specjalnymi programami (żółw błotny, suseł perełkowany, cietrzew, bóbr europejski).

Roztoczański Park Narodowy. Uroczysko. Fot. Karol Dromlewski.

Lubelszczyzna jest obszarem cennym przyrodniczo, dlatego jest wiele obszarów i obiektów prawnie chronionych tworzących system ochrony przyrody. System ten tworzą: parki narodowe, rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe z otulinami, obszary chronionego krajobrazu, pomniki przyrody, użytki ekologiczne, zespoły przyrodniczo-krajobrazowe, stanowiska dokumentacyjne. Obszary chronione nie są rozmieszczone równomiernie na terenie województwa. Najuboższe pod tym względem są północne i południowo-wschodnie części województwa (powiaty: bialski, radzyński, parczewski, rycki, tomaszowski).

Na terenie województwa lubelskiego system obszarów chronionych tworzą:

  • 2 parki narodowe
  • 17 parków krajobrazowych
  • 17 obszarów chronionego krajobrazu
  • 87 rezerwatów przyrody
  • 23 obszary specjalnej ochrony ptaków (PLB)
  • 101 specjalnych obszarów ochrony siedlisk (PLH)
  • prawie 1300 pomników przyrody
  • 3 stanowiska dokumentacyjne
  • 7 zespołów przyrodniczo-krajobrazowych
  • 227 użytków ekologicznych