Gospodarka odpadami

Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach nakłada na gminy obowiązek zorganizowania na swoim terenie systemu odbierania odpadów komunalnych. Z realizacji zadań z zakresu gospodarowania odpadami komunalnymi wójt, burmistrz lub prezydent miasta składa marszałkowi województwa oraz wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska roczne sprawozdanie. Dokument ten jest przekazywany marszałkowi województwa za pośrednictwem bazy danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami (BDO).

Informacje dotyczące obowiązku sprawozdawczości do marszałka województwa znajdują się w Biuletynie Informacji Publicznej UMWL (TUTAJ).

Marszałek województwa weryfikuje dane zawarte w sprawozdaniu wójtów, burmistrzów lub prezydentów miasta oraz sporządza roczne sprawozdanie z realizacji zadań z zakresu gospodarowania odpadami komunalnymi, które przekazuje ministrowi właściwemu do spraw klimatu.

Zagospodarowanie odpadów komunalnych odbywa się oparciu o funkcjonujące instalacje komunalne zapewniające:

• mechaniczno-biologiczne przetwarzanie niesegregowanych (zmieszanych) odpadów komunalnych i wydzielenie z niesegregowanych (zmieszanych) odpadów komunalnych frakcji nadających się w całości lub w części do odzysku,
• składowanie odpadów powstających w ww. procesie przetwarzania odpadów komunalnych oraz pozostałości z sortowania odpadów komunalnych.

Na podstawie przepisów ustawy z 14 grudnia 2012 r. o odpadach Marszałek Województwa Lubelskiego prowadzi listę instalacji komunalnych w podziale na:

• funkcjonujące instalacje spełniające wymagania dla instalacji komunalnych, które zostały oddane do użytkowania i posiadają wymagane decyzje pozwalające na przetwarzanie odpadów
• instalacje komunalne planowane do budowy, rozbudowy lub modernizacji.

Lista dostępna jest w Biuletynie Informacji Publicznej UMWL (TUTAJ).

Posiadacz odpadów jest obowiązany do prowadzenia na bieżąco ich ilościowej 
i jakościowej ewidencji zgodnie z katalogiem odpadów określonym w rozporządzeniu Ministra Klimatu z dnia 2 stycznia 2020 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. 2020 poz. 10).

Istnieje możliwość prowadzenia uproszczonej ewidencji z zastosowaniem jedynie karty przekazania odpadów. Dotyczy to podmiotów, które wytwarzają odpady:

• niebezpieczne w ilości 100 kg rocznie,
• inne niż niebezpieczne, niebędące odpadami komunalnymi, w ilości do 5 ton rocznie,a także transportujący odpady wykonujący wyłącznie usługę transportu odpadów, władający powierzchnią ziemi, na której komunalne osady są stosowane w celach, o których mowa w art. 96 ust. 1 pkt 1.

Roczne sprawozdanie o wytwarzanych odpadach i o gospodarowaniu odpadami sporządza:

1. wytwórca obowiązany do prowadzenia ewidencji odpadów;
2. prowadzący działalność polegającą na gospodarowaniu odpadami, z wyłączeniem prowadzącego odbieranie odpadów komunalnych, w zakresie;
   • zbierania odpadów;
   • przetwarzania odpadów;

   – obowiązany do prowadzenia ewidencji odpadów;

3. podmiot prowadzący działalność polegającą na wydobywaniu odpadów ze składowiska odpadów lub ze zwałowiska odpadów, na podstawie zgody na wydobywanie odpadów lub decyzji zatwierdzające instrukcję prowadzenia składowiska odpadów w fazie poeksploatacyjnej.

Zgodnie z ustawą z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach podmioty prowadzą ewidencję odpadów oraz sporządzają sprawozdania, wyłącznie za pośrednictwem indywidualnego konta w bazie danych o produktach i  opakowaniach oraz o gospodarce odpadami (BDO).

Zgodnie z ustawą z dnia 24 kwietnia 2009 roku o bateriach i akumulatorach (Dz. U z. 2019 r. poz. 521 z późn. zm.) na przedsiębiorców zostały nałożone prawa i obowiązki w zakresie należytego postępowania bateriami i akumulatorami oraz sprawozdawczości.

Przedsiębiorcy, którzy zbierają, przetwarzają, wprowadzają po raz pierwszy do obrotu baterie lub akumulatory, zobowiązani są do prowadzenia ich ewidencji. Obowiązkiem wprowadzających baterie lub akumulatory jest finansowanie publicznych kampanii edukacyjnych, a w przypadku wprowadzania baterii i akumulatorów przenośnych – osiąganie wymaganego poziomu zbierania tych baterii lub akumulatorów. Brak osiągniętego poziomu zbierania skutkuje opłatą produktową. Ponadto wprowadzający jest obowiązany do zawarcia umowy z zakładem przetwarzania zużytych baterii lub zużytych akumulatorów.

Sprawozdawczość w zakresie baterii i akumulatorów realizowana jest zgodnie z art. 73 ust. 2 pkt 1 i 6 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach, na zasadach i trybie określonych w tej ustawie.

Szczegółowe informacje dot. baterii i akumulatorów znajdują się w Biuletynie Informacji Publicznej UMWL (TUTAJ).

Zasady postępowania ze zużytym sprzętem elektrycznym i elektronicznym oraz obowiązki
z tego wynikające regulują przepisy ustawy z dnia 11 września 2015 roku o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (Dz. U. z 2019 r. poz. 1895 z późn. zm.)

Ustawa określa prawa i obowiązki producentów i dystrybutorów sprzętu, podmiotów wprowadzających do obrotu sprzęt i prowadzących punkt serwisowy, autoryzowanych przedstawicieli, zbierających, przetwarzających, dokonujących recyklingu oraz innych niż recykling procesów odzysku zużytego sprzętu, a także organizacji odzysku sprzętu elektrycznego i elektronicznego.

Obowiązek sprawozdawczości obejmuje podmioty wymienione w art. 85 ww. ustawy i jest realizowany zgodnie z art. 73 ust. 2 pkt 1 i 5 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach. Ponadto na wprowadzających sprzęt został nałożony dodatkowy obowiązek uiszczenia opłaty produktowej (w przypadku braku wykonania obowiązku osiągnięcia minimalnego rocznego poziomu zbierania zużytego sprzętu, poziomu odzysku oraz poziomu przygotowania do ponownego użycia i recyklingu zużytego sprzętu). Poza tym wprowadzający sprzęt jest obowiązany do prowadzenia publicznych kampanii edukacyjnych w stosunku do sprzętu, który został przez niego wprowadzony do obrotu.

Szczegółowe informacje dotyczące zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego  znajdują się w Biuletynie Informacji Publicznej UMWL (TUTAJ).

Ustawa z dnia 20 stycznia 2005 r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji (Dz. U. z 2019 r. poz. 1610 z późn. zm.) nakłada obowiązki na przedsiębiorców wprowadzających do obrotu pojazdy, producentów i dystrybutorów pojazdów, prowadzących stacje demontażu i punkty zbierania pojazdów oraz przedsiębiorców prowadzących strzępiarkę, w której rozdrabniane są odpady pochodzące z pojazdów wycofanych z eksploatacji.

Jednym z nich jest obowiązek sprawozdawczości, który realizowany jest zgodnie z art. 73 ust. 2 pkt 1 i 4 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach, na zasadach i trybie określonych w tej ustawie.

Szczegółowe informacje dotyczące pojazdów wycofanych z eksploatacji znajdują się w Biuletynie Informacji Publicznej (TUTAJ).

Obowiązek ewidencji azbestu i wyrobów zawierających azbest wynika z ustaw: z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska oraz z dnia 14 grudnia 2012 r.
odpadach. Obowiązek ten dotyczy:

• osób fizycznych i prawnych, jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej – właścicieli, zarządców lub użytkowników miejsc, w których występują lub występowały substancje stwarzające szczególne zagrożenie dla środowiska;
• gmin – wójtów, burmistrzów, prezydentów miast w zakresie posiadanych obiektów, w których są wykorzystywane substancje stwarzające szczególne zagrożenie dla środowiska.

Informacje dotyczące wyrobów zawierających azbest zgodnie z działem 1 do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2009 r. (t.j. Dz. U. z 2015 r. poz. 1450), a więc dane dotyczące rodzaju, ilości i miejsc występowania substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska, są bezpośrednio wprowadzane do prowadzonej tylko w formie elektronicznej Bazy Azbestowej (bazaazbestowa.gov.pl).

Ostateczny termin na wysłanie przez gminę do marszałka województwa raportu w Bazie Azbestowej mija 31 marca (za  poprzedni  rok  kalendarzowy). Z kolei właściciel, zarządca lub użytkownik miejsc, w którym był lub jest wykorzystywany azbest lub wyroby  zawierające  azbest, przedkłada  informacje  marszałkowi  województwa  w terminie do 31 stycznia każdego roku.

Szczegółowe informacje dotyczące azbestu znajdują się w Biuletynie Informacji Publicznej (TUTAJ)

Ustawa z dnia 13 czerwca 2013 roku o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi (Dz. U. z 2019 r. poz. 542 ze zm.) określa prawa i obowiązki przedsiębiorców, których działalność związana jest z wprowadzaniem takich produktów, ich wewnątrzwspólnotową dostawą i eksportem, recyklingiem lub inną formą odzysku odpadów opakowaniowych, a także prowadzeniem jednostki handlu detalicznego lub hurtowego, w której są oferowane torby na zakupy z tworzywa sztucznego objęte opłatą recyklingową.

Przedsiębiorcy, którzy w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą wprowadzają po raz pierwszy do obrotu produkty w opakowaniach, są zobowiązani do:

• sporządzenia i złożenia rocznego sprawozdania,
• prowadzenia publicznych kampanii edukacyjnych.

W przypadku niezapewnienia odzysku, w tym recyklingu odpadów opakowaniowych, muszą oni uiścić należną opłatę produktową.

Roczne sprawozdania mają obowiązek składać także przedsiębiorcy wytwarzający opakowania, importujący lub dokonujący wewnątrzwspólnotowego nabycia opakowań, eksportujący lub dokonujący wewnątrzwspólnotowej dostawy opakowań.

Przedsiębiorcy, którzy prowadzą jednostki handlu detalicznego lub hurtowego, w których oferowane są torby na zakupy z tworzywa sztucznego, objęte opłatą recyklingową, są zobowiązani sporządzić i złożyć marszałkowi województwa roczne sprawozdanie po raz pierwszy za 2019 r. 

Zakres obowiązków przedsiębiorców gospodarujących opakowaniami, produktami w opakowaniach i odpadami opakowaniowymi oraz informacje związane z opłatą recyklingową dostępne są w Biuletynie Informacji Publicznej UMWL (TUTAJ).

Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej (Dz. U. z 2018 r., poz. 1932 ze zm.) określa prawa i obowiązki przedsiębiorców, którzy:

• wprowadzają po raz pierwszy na terytorium kraju oleje, preparaty smarowe i opony wyszczególnione w załączniku Nr 4a do ww. ustawy,
• importują i dokonują wewnątrzwspólnotowego nabycia takich produktów, w tym produktów stanowiących przynależność lub część składową innych produktów (np. pojazdów),
• prowadzą odzysk lub recykling odpadów powstałych z produktów, a także dokonują eksportu oraz wewnątrzwspólnotowej dostawy odpadów powstałych z produktów w celu poddania ich odzyskowi lub recyklingowi.

Przedsiębiorcy, którzy w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą wprowadzają takie produkty po raz pierwszy do obrotu, są zobowiązani do sporządzenia i złożenia rocznego sprawozdania. W przypadku niezapewnienia odzysku, w tym recyklingu odpadów powstałych z produktów, muszą oni uiścić należną opłatę produktową.

Zakres obowiązków przedsiębiorców wprowadzających produkty (oleje smarowe, preparaty smarowe, opony) dostępny jest w Biuletynie Informacji Publicznej UMWL (TUTAJ).

Jednym z głównych zamierzeń wprowadzenia tzw. „opłaty marszałkowskiej” jest dążenie do zrealizowania dyrektyw unijnych w kierunku ograniczania ilości odpadów składowanych na składowiskach. Docelowo składowane ma być maksymalnie 10% masy odpadów.

„Opłata marszałkowska” ustalana jest poprzez jednostkowe stawki dla poszczególnych kodów odpadów i ogłaszana przez Radę Ministrów. Obecnie obowiązuje stawka zapisana do  Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 22 grudnia 2017 roku w sprawie jednostkowych stawek opłat za korzystanie ze środowiska.

Organem zbierania i redystrybucji tych opłat jest marszałek województwa. Ma on prawo potrącić z puli opłat środki (w wysokości 3%) na obsługę. Pozostała część opłaty trafia do:

• 60% do jednostek samorządu terytorialnego (50% do gmin i 10% do powiatów),
• 40% do funduszy ochrony środowiska (przy czym 35% z tej puli do Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie, a 65% do wojewódzkich funduszy ochrony środowiska).

Podmioty wprowadzające produkty, produkty w opakowaniach i gospodarujący odpadami podlegają wpisowi do rejestru, który od stycznia 2018 roku prowadzi marszałek województwa właściwy ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę podmiotu, a w szczególnych przypadkach – na miejsce wykonywania działalności.

Wpis do rejestru wiąże się z nadaniem podmiotowi indywidualnego numer rejestrowego oraz utworzeniem indywidualnego konta w bazie danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami (bdo.mos.gov.pl).

Szczegółowe informacje dot. rejestru BDO znajdują się w Biuletynie Informacji Publicznej UMWL (TUTAJ)

Marszałek Województwa, w drodze egzaminu, stwierdza kwalifikacje w zakresie gospodarowania odpadami. Egzamin przeprowadza się na wniosek zainteresowanego uzyskaniem stosownych kwalifikacji.

Obowiązek uzyskania kwalifikacji w zakresie gospodarowania odpadami dotyczy:

• kierowników spalarni lub współspalarni odpadów, w których termicznie są przekształcane odpady,
• kierowników składowisk odpadów,
• osób zarządzających obiektem unieszkodliwiania odpadów wydobywczych.

Egzamin przeprowadza się raz na kwartał, o ile został złożony co najmniej jeden wniosek o jego przeprowadzenie.

szczegółowe informacje dotyczące przeprowadzenia egzaminu znajdują się w Biuletynie Informacji Publicznej UMWL (TUTAJ).