Powstawanie odpadów staje się coraz poważniejszym problemem w skali światowej ze względu na rosnącą liczbę ludności, zwiększającą się produkcję dóbr konsumpcyjnych oraz coraz szybszy postęp technologiczny, powodujący coraz krótszą „długość życia” niektórych grup produktów, szczególnie tych powszechnego użytku.
Dla osiągnięcia celów założonych w polityce ochrony środowiska, oddzielenia tendencji wzrostu ilości wytwarzanych odpadów i ich wpływu na środowisko od tendencji wzrostu gospodarczego kraju, wdrażania hierarchii sposobów postępowania z odpadami, a także utworzenia i utrzymania w kraju zintegrowanej i wystarczającej sieci instalacji gospodarowania odpadami, na szczeblu krajowym i wojewódzkim opracowywane są plany gospodarki odpadami.
Na poziomie kraju politykę w zakresie gospodarki odpadami wyznacza Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2028 (link otwiera się w nowej karcie)przyjęty uchwałą nr 88 Rady Ministrów w dniu 1 lipca 2016 r., natomiast na poziomie województwa jest to Plan gospodarki odpadami dla województwa lubelskiego 2028 (link otwiera się w nowej karcie)uchwalony przez Sejmik Województwa Lubelskiego w dniu 24 stycznia 2025 r. Ten ostatni dotyczy odpadów wytworzonych w granicach naszego regionu oraz przywożonych na ten teren. Dokument ten podlega aktualizacji nie rzadziej niż co 6 lat.
Dokument zawiera analizę stanu gospodarki odpadami, określa rozmieszczenie oraz moce przerobowe poszczególnych instalacji przetwarzania odpadów, określa prognozy zmian. Dokument wskazuje cele w zakresie gospodarki odpadami z podaniem terminów ich osiągnięcia. Określa także kierunki zapobiegania powstawaniu odpadów oraz sposoby monitoringu i oceny wdrażania Planu.
Ważnym elementem niniejszego dokumentu jest Plan inwestycyjny określający potrzebną infrastrukturę dotyczącą odpadów komunalnych. Wskazuje on planowane inwestycje oraz harmonogram ich realizacji.
Z realizacji postanowień planu gospodarki odpadami cyklicznie opracowywane jest sprawozdanie zawierające ocenę gospodarki odpadami w województwie, stanu realizacji zadań oraz osiągnięcia celów. Sprawozdanie obejmuje okres 3 lat kalendarzowych według stanu na dzień 31 grudnia roku kończącego ten okres. Wykaz sprawozdań z realizacji planu gospodarki odpadami dla województwa lubelskiego dostępny jest w BIP UMWL (link otwiera się w nowej karcie).
Marszałek województwa weryfikuje dane zawarte w sprawozdaniu wójtów, burmistrzów lub prezydentów miasta oraz sporządza roczne sprawozdanie z realizacji zadań z zakresu gospodarowania odpadami komunalnymi, które przekazuje ministrowi właściwemu do spraw klimatu.
Zagospodarowanie odpadów komunalnych odbywa się oparciu o funkcjonujące instalacje komunalne zapewniające:
- mechaniczno-biologiczne przetwarzanie niesegregowanych (zmieszanych) odpadów komunalnych i wydzielenie z niesegregowanych (zmieszanych) odpadów komunalnych frakcji nadających się w całości lub w części do odzysku,
- składowanie odpadów powstających w ww. procesie przetwarzania odpadów komunalnych oraz pozostałości z sortowania odpadów komunalnych.
Na podstawie przepisów ustawy z 14 grudnia 2012 r. o odpadach Marszałek Województwa Lubelskiego prowadzi listę instalacji komunalnych w podziale na:
- funkcjonujące instalacje spełniające wymagania dla instalacji komunalnych, które zostały oddane do użytkowania i posiadają wymagane decyzje pozwalające na przetwarzanie odpadów
- instalacje komunalne planowane do budowy, rozbudowy lub modernizacji.
Lista instalacji komunalnych dostępna jest w Biuletynie Informacji Publicznej UMWL (link otwiera się w nowym oknie)
i jakościowej ewidencji zgodnie z katalogiem odpadów określonym w rozporządzeniu Ministra Klimatu z dnia 2 stycznia 2020 r. w sprawie katalogu odpadów (link otwiera się w nowej karcie).
Istnieje możliwość prowadzenia uproszczonej ewidencji z zastosowaniem jedynie karty przekazania odpadów. Dotyczy to podmiotów, które wytwarzają odpady:
- niebezpieczne w ilości 100 kg rocznie,
- inne niż niebezpieczne, niebędące odpadami komunalnymi, w ilości do 5 ton rocznie,a także transportujący odpady wykonujący wyłącznie usługę transportu odpadów, władający powierzchnią ziemi, na której komunalne osady są stosowane w celach, o których mowa w art. 96 ust. 1 pkt 1.
Roczne sprawozdanie o wytwarzanych odpadach i o gospodarowaniu odpadami sporządza:
- wytwórca obowiązany do prowadzenia ewidencji odpadów;
- prowadzący działalność polegającą na gospodarowaniu odpadami, z wyłączeniem prowadzącego odbieranie odpadów komunalnych, w zakresie;
- zbierania odpadów;
- przetwarzania odpadów;
– obowiązany do prowadzenia ewidencji odpadów;
- podmiot prowadzący działalność polegającą na wydobywaniu odpadów ze składowiska odpadów lub ze zwałowiska odpadów, na podstawie zgody na wydobywanie odpadów lub decyzji zatwierdzające instrukcję prowadzenia składowiska odpadów w fazie poeksploatacyjnej.
Zgodnie z ustawą z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach podmioty prowadzą ewidencję odpadów oraz sporządzają sprawozdania, wyłącznie za pośrednictwem indywidualnego konta w bazie danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami (link otwiera się w nowej karcie)
Przedsiębiorcy, którzy zbierają, przetwarzają, wprowadzają po raz pierwszy do obrotu baterie lub akumulatory, zobowiązani są do prowadzenia ich ewidencji. Obowiązkiem wprowadzających baterie lub akumulatory jest finansowanie publicznych kampanii edukacyjnych, a w przypadku wprowadzania baterii i akumulatorów przenośnych – osiąganie wymaganego poziomu zbierania tych baterii lub akumulatorów. Brak osiągniętego poziomu zbierania skutkuje opłatą produktową. Ponadto wprowadzający jest obowiązany do zawarcia umowy z zakładem przetwarzania zużytych baterii lub zużytych akumulatorów.
Sprawozdawczość w zakresie baterii i akumulatorów realizowana jest zgodnie z art. 73 ust. 2 pkt 1 i 6 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach, na zasadach i trybie określonych w tej ustawie.
Szczegółowe informacje dot. baterii i akumulatorów znajdują się w Biuletynie Informacji Publicznej UMWL (link otwiera się w nowej karcie)
z tego wynikające regulują przepisy ustawy z dnia 11 września 2015 roku o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym.
Ustawa określa prawa i obowiązki producentów i dystrybutorów sprzętu, podmiotów wprowadzających do obrotu sprzęt i prowadzących punkt serwisowy, autoryzowanych przedstawicieli, zbierających, przetwarzających, dokonujących recyklingu oraz innych niż recykling procesów odzysku zużytego sprzętu, a także organizacji odzysku sprzętu elektrycznego i elektronicznego.
Obowiązek sprawozdawczości obejmuje podmioty wymienione w art. 85 ww. ustawy i jest realizowany zgodnie z art. 73 ust. 2 pkt 1 i 5 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach. Ponadto na wprowadzających sprzęt został nałożony dodatkowy obowiązek uiszczenia opłaty produktowej (w przypadku braku wykonania obowiązku osiągnięcia minimalnego rocznego poziomu zbierania zużytego sprzętu, poziomu odzysku oraz poziomu przygotowania do ponownego użycia i recyklingu zużytego sprzętu). Poza tym wprowadzający sprzęt jest obowiązany do prowadzenia publicznych kampanii edukacyjnych w stosunku do sprzętu, który został przez niego wprowadzony do obrotu.
Szczegółowe informacje dotyczące zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego znajdują się w Biuletynie Informacji Publicznej UMWL (link otwiera się w nowej karcie)
Jednym z nich jest obowiązek sprawozdawczości, który realizowany jest zgodnie z art. 73 ust. 2 pkt 1 i 4 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach, na zasadach i trybie określonych w tej ustawie.
Szczegółowe informacje dotyczące pojazdów wycofanych z eksploatacji znajdują się w Biuletynie Informacji Publicznej (link otwiera się w nowej karcie).
Wykaz przedsiębiorców prowadzących stacje demontażu oraz punkty zbierania pojazdów (link otwiera się w nowej karcie).
odpadach. Obowiązek ten dotyczy:
- osób fizycznych i prawnych, jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej – właścicieli, zarządców lub użytkowników miejsc, w których występują lub występowały substancje stwarzające szczególne zagrożenie dla środowiska;
- gmin – wójtów, burmistrzów, prezydentów miast w zakresie posiadanych obiektów, w których są wykorzystywane substancje stwarzające szczególne zagrożenie dla środowiska.
Informacje dotyczące wyrobów zawierających azbest zgodnie z działem 1 do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2009 r., a więc dane dotyczące rodzaju, ilości i miejsc występowania substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska, są bezpośrednio wprowadzane do prowadzonej tylko w formie elektronicznej Bazy Azbestowej (bazaazbestowa.gov.pl).
Ostateczny termin na wysłanie przez gminę do marszałka województwa raportu w Bazie Azbestowej mija 31 marca (za poprzedni rok kalendarzowy). Z kolei właściciel, zarządca lub użytkownik miejsc, w którym był lub jest wykorzystywany azbest lub wyroby zawierające azbest, przedkłada informacje marszałkowi województwa w terminie do 31 stycznia każdego roku.
Szczegółowe informacje dotyczące azbestu znajdują się w Biuletynie Informacji Publicznej (link otwiera się w nowej karcie).
Przedsiębiorcy, którzy w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą wprowadzają po raz pierwszy do obrotu produkty w opakowaniach, są zobowiązani do:
- sporządzenia i złożenia rocznego sprawozdania,
- prowadzenia publicznych kampanii edukacyjnych.
W przypadku niezapewnienia odzysku, w tym recyklingu odpadów opakowaniowych, muszą oni uiścić należną opłatę produktową.
Roczne sprawozdania mają obowiązek składać także przedsiębiorcy wytwarzający opakowania, importujący lub dokonujący wewnątrzwspólnotowego nabycia opakowań, eksportujący lub dokonujący wewnątrzwspólnotowej dostawy opakowań.
Przedsiębiorcy, którzy prowadzą jednostki handlu detalicznego lub hurtowego, w których oferowane są torby na zakupy z tworzywa sztucznego, objęte opłatą recyklingową, są zobowiązani sporządzić i złożyć marszałkowi województwa roczne sprawozdanie po raz pierwszy za 2019 r.
Od 1 października 2025 r. zacznie obowiązywać system kaucyjny. Wprowadzone nowelizacja ustawy kaucyjnej zmiany mają na celu doprecyzowanie przepisów dotyczących wydawania, cofania i zmieniania zezwolenia na prowadzenie systemu aukcyjnego. Nowelizacja uwzględnia również postulaty branży dotyczące m.in. „podążania kaucja za opakowaniem” w całym łańcuchu sprzedaży, wyłączenie opakowań po produktach mlecznych czy wprowadzenia zharmonizowanego systemu oznakowania.
Zakres obowiązków przedsiębiorców gospodarujących opakowaniami, produktami w opakowaniach i odpadami opakowaniowymi oraz informacje związane z opłatą recyklingową dostępne są w Biuletynie Informacji Publicznej UMWL (link otwiera się w nowej karcie).
Implementację przepisów dyrektywy Single-Use Plastics (SUP) dotyczącej produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, wprowadza ustawa z dnia 14 kwietnia 2023 r. o zmianie ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej oraz niektórych innych ustaw. Celem tych dokumentów jest zapobieganie powstawaniu odpadów z produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych i ograniczenia ich negatywnego oddziaływania na środowisko.
Najważniejsze wymogi wynikające z ustawy to:
- zmniejszenie stosowania opakowań jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, takich jak: pojemniki na żywność i kubki na napoje;
- zakaz wprowadzania do obrotu produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych (wejście w życie od 24 maja 2023 r.), m.in. wszystkich wyrobów wykonanych z oksydegradowalnych tworzyw sztucznych, sztućców, talerzy, słomek, patyczków mocowanych do balonów;
- zapewnienie finansowania kosztów zbierania, sprzątania oraz transportu i przetwarzania odpadów powstałych z niektórych produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych przez wprowadzających te produkty do obrotu;
- obowiązek oznakowania produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych.
Zakres obowiązków przedsiębiorców wprowadzających do obrotu produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych oraz informacje związane z dyrektywą SUP dostępne są w Biuletynie Informacji Publicznej UMWL (link otwiera się w nowej karcie).
- wprowadzają po raz pierwszy na terytorium kraju oleje, preparaty smarowe i opony wyszczególnione w załączniku Nr 4a do ww. ustawy,
- importują i dokonują wewnątrzwspólnotowego nabycia takich produktów, w tym produktów stanowiących przynależność lub część składową innych produktów (np. pojazdów),
- prowadzą odzysk lub recykling odpadów powstałych z produktów, a także dokonują eksportu oraz wewnątrzwspólnotowej dostawy odpadów powstałych z produktów w celu poddania ich odzyskowi lub recyklingowi.
Przedsiębiorcy, którzy w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą wprowadzają takie produkty po raz pierwszy do obrotu, są zobowiązani do sporządzenia i złożenia rocznego sprawozdania. W przypadku niezapewnienia odzysku, w tym recyklingu odpadów powstałych z produktów, muszą oni uiścić należną opłatę produktową.
Zakres obowiązków przedsiębiorców wprowadzających produkty (oleje smarowe, preparaty smarowe, opony) dostępny jest w Biuletynie Informacji Publicznej UMWL (link otwiera się w nowej karcie).
„Opłata marszałkowska” ustalana jest poprzez jednostkowe stawki dla poszczególnych kodów odpadów i ogłaszana przez Radę Ministrów. Obecnie obowiązuje stawka zapisana do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 22 grudnia 2017 roku w sprawie jednostkowych stawek opłat za korzystanie ze środowiska.
Organem zbierania i redystrybucji tych opłat jest marszałek województwa. Ma on prawo potrącić z puli opłat środki (w wysokości 3%) na obsługę. Pozostała część opłaty trafia do:
- 60% do jednostek samorządu terytorialnego (50% do gmin i 10% do powiatów),
- 40% do funduszy ochrony środowiska (przy czym 35% z tej puli do Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie, a 65% do wojewódzkich funduszy ochrony środowiska).
Wpis do rejestru wiąże się z nadaniem podmiotowi indywidualnego numer rejestrowego oraz utworzeniem indywidualnego konta w bazie danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami (link otwiera się w nowej karcie).
Szczegółowe informacje dot. rejestru BDO znajdują się w Biuletynie Informacji Publicznej UMWL (link otwiera się w nowej karcie).
Obowiązek uzyskania kwalifikacji w zakresie gospodarowania odpadami dotyczy:
- kierowników spalarni lub współspalarni odpadów, w których termicznie są przekształcane odpady,
- kierowników składowisk odpadów,
- osób zarządzających obiektem unieszkodliwiania odpadów wydobywczych.
Egzamin przeprowadza się raz na kwartał, o ile został złożony co najmniej jeden wniosek o jego przeprowadzenie.
Szczegółowe informacje dotyczące przeprowadzenia egzaminu znajdują się w Biuletynie Informacji Publicznej UMWL (link otwiera się w nowej karcie).
Oficjalny portal województwa lubelskiego prowadzony przez Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego
