Dziś w Lubelskim Centrum Konferencyjnym w Lublinie odbyła się konferencja podsumowująca kadencję Zarządu Województwa Lubelskiego 2018-2024. Była to dobra okazja, by dokonać przeglądu najważniejszych inwestycji, projektów, zadań zrealizowanych w ostatnich latach w regionie przez Samorząd Województwa Lubelskiego.
01Zarząd Województwa Lubelskiego 2018-2023
Na pierwszej sesji sejmiku nowej kadencji 21 listopada 2018 roku powołano Zarządu Województwa Lubelskiego w składzie:
- Dariusz Stefaniuk – wicemarszałek
- Zbigniew Wojciechowski – wicemarszałek
- Zdzisław Szwed – członek zarządu
- Sebastian Trojak – członek zarządu
Marszałkiem Województwa Lubelskiego radni wybrali Jarosława Stawiarskiego (otrzymał 20 głosów, w tym 2 od radnych opozycji).
W dniu 3 grudnia 2019 roku w miejsce Dariusza Stefaniuka, który został posłem, na wicemarszałka wybrano dotychczasowego Przewodniczącego Sejmiku Województwa Lubelskiego Michała Mulawę. Nowym Przewodniczącym Sejmiku Województwa Lubelskiego został Jerzy Szwaj.
W dniu 7 lutego 2022 roku na sesji sejmiku z funkcji Członka Zarządu Województwa Lubelskiego zrezygnował Sebastian Trojak. Jego miejsce zajął Bartłomiej Bałaban.
02Fundusze Europejskie
Kamieniem milowym bieżącej kadencji Samorządu Województwa Lubelskiego były niewątpliwie negocjacje z Komisją Europejską (KE) dotyczące treści programu Fundusze Europejskie dla Lubelskiego 2021-2027 (FEL), które zakończyły się 24 listopada 2022 r. pozytywną decyzją KE. Umożliwiło to uruchomienie naborów wniosków o dofinansowanie i podpisanie pierwszych umów. Wystarczyło kilka miesięcy, by samorządy, organizacje pozarządowe i przedsiębiorstwa zyskały nowe możliwości rozwoju. Unijne wsparcie zapisane w programie FEL osiągnęło rekordową wysokość ponad 2,43 mld euro.
W ramach programu Fundusze Europejskie dla Lubelskiego 2021-2027 realizowane są typy projektów znane z poprzednich perspektyw finansowych UE. Doszły też działania zupełnie nowe, które stanowią odpowiedź na wymogi, jakie stawia zmieniający się świat. Wsparcie uzyskają projekty związane z cyberbezpieczeństwem, doradztwem klimatycznym, zakupem taboru autobusowego, budową punktów ładowania pojazdów bezemisyjnych, telemedycyną, zagospodarowaniem wód opadowych i roztopowych, infrastrukturą mieszkań treningowych i wspomaganych, aktywizacją zawodową osób młodych czy tworzeniem Centrów Usług Społecznych.
W ramach programu Fundusze Europejskie dla Lubelskiego 2021-2027 realizowane są typy projektów znane z poprzednich perspektyw finansowych UE. Doszły też działania zupełnie nowe, które stanowią odpowiedź na wymogi, jakie stawia zmieniający się świat. Wsparcie uzyskają projekty związane z cyberbezpieczeństwem, doradztwem klimatycznym, zakupem taboru autobusowego, budową punktów ładowania pojazdów bezemisyjnych, telemedycyną, zagospodarowaniem wód opadowych i roztopowych, infrastrukturą mieszkań treningowych i wspomaganych, aktywizacją zawodową osób młodych czy tworzeniem Centrów Usług Społecznych.
Alokacja Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego na lata 2014-2020 (RPO) wyniosła 9,8 mld zł, z czego 72% stanowią środki EFRR, a 28% – środki EFS. Pod względem kontraktacji, czyli wartości wkładu UE w podpisanych umowach o dofinansowanie, z 6. miejsca (zajmowanego w 2018) wskoczyliśmy na 2. pozycję. Pod względem certyfikacji z 10. miejsca staliśmy się liderem we wnioskach o płatność do Komisji Europejskiej.
W styczniu 2024 r. oddano do użytku Dworzec Lublin – kluczową dla regionu inwestycję spośród projektów współfinansowanych ze środków unijnych. Przekazanie dworca pasażerom symbolicznie zamknęło realizację RPO. W tym programie Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego miał do dyspozycji 10 mld zł.
Programy współfinansowane przez Fundusze Europejskie mają na celu poprawę sytuacji społecznej oraz ekonomicznej regionów i ich mieszkańców, jednak niekiedy pojawiają się nieprzewidywalne problemy. Takim wyzwaniem była pandemia COVID-19. Zarząd Województwa Lubelskiego błyskawicznie podjął kroki wspierające łagodzenie negatywnych skutków społeczno-gospodarczych oraz wspierających działania systemu ochrony zdrowia. W ramach RPO na ten cel przeznaczono 360,44 mln zł. Z ponad 75 mln zł skorzystały jednostki ochrony zdrowia, a blisko 285 mln zł w różnych formach trafiło do przedsiębiorców.
Kolejny kryzys wiązał się z konsekwencjami zbrojnej napaści Federacji Rosyjskiej na Ukrainę. Odpowiedź Samorządu Województwa Lubelskiego wymagała zabezpieczenia dostępu do podstawowych usług społecznych, a także wsparcia w załatwianiu spraw życia codziennego. Istotne były działania długofalowe służące zapewnieniu uchodźcom tymczasowego miejsca pobytu i ich integracji. W ramach RPO WL na lata 2014-2020 na ten cel przeznaczono prawie 12,8 mln zł. Dzięki nim uchodźcy znaleźli miejsca ochrony czasowej i mieli szansę nauczyć się języka polskiego.
W styczniu 2024 r. oddano do użytku Dworzec Lublin – kluczową dla regionu inwestycję spośród projektów współfinansowanych ze środków unijnych. Przekazanie dworca pasażerom symbolicznie zamknęło realizację RPO. W tym programie Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego miał do dyspozycji 10 mld zł.
Programy współfinansowane przez Fundusze Europejskie mają na celu poprawę sytuacji społecznej oraz ekonomicznej regionów i ich mieszkańców, jednak niekiedy pojawiają się nieprzewidywalne problemy. Takim wyzwaniem była pandemia COVID-19. Zarząd Województwa Lubelskiego błyskawicznie podjął kroki wspierające łagodzenie negatywnych skutków społeczno-gospodarczych oraz wspierających działania systemu ochrony zdrowia. W ramach RPO na ten cel przeznaczono 360,44 mln zł. Z ponad 75 mln zł skorzystały jednostki ochrony zdrowia, a blisko 285 mln zł w różnych formach trafiło do przedsiębiorców.
Kolejny kryzys wiązał się z konsekwencjami zbrojnej napaści Federacji Rosyjskiej na Ukrainę. Odpowiedź Samorządu Województwa Lubelskiego wymagała zabezpieczenia dostępu do podstawowych usług społecznych, a także wsparcia w załatwianiu spraw życia codziennego. Istotne były działania długofalowe służące zapewnieniu uchodźcom tymczasowego miejsca pobytu i ich integracji. W ramach RPO WL na lata 2014-2020 na ten cel przeznaczono prawie 12,8 mln zł. Dzięki nim uchodźcy znaleźli miejsca ochrony czasowej i mieli szansę nauczyć się języka polskiego.
03Ochrona zdrowia i polityka społeczna
W ostatnich latach sektor ochrony zdrowia zmagał się z wieloma wyzwaniami. Wychodząc im naprzeciw, jak również realnym potrzebom mieszkańców, Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego podjął szereg inicjatyw i ważnych inwestycji w zakresie ochrony zdrowia i polityki społecznej regionu.
Podczas epidemii COVID-19 Województwo Lubelskie czynnie angażowało się w organizację pomocy dla podmiotów leczniczych. Ze środków finansowych, pochodzących z budżetu województwa oraz z UE (ponad 133 mln zł), zakupiono aparaturę medyczną, środki ochrony osobistej oraz środki dezynfekcyjne.
Mieszkańcy województwa lubelskiego mogli skorzystać z bezpłatnych programów profilaktycznych z zakresu zapobiegania chorobom kręgosłupa, fizjoprofilaktyki dotyczącej ergonomii pracy, profilaktyki zakażeń pneumokokowych w oparciu o szczepienia przeciwko pneumokokom oraz profilaktyki raka skóry. W 2021 r. Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego został laureatem 5. edycji konkursu „Zdrowy Samorząd” w kategorii Zdrowe Województwo za realizację programu profilaktyki raka skóry, na który tylko w 2023 r. przeznaczono z budżetu województwa 192 tys. zł. W ramach projektu przebadano 2400 osób, a u 116 z nich zdiagnozowano znamiona wstępnie rozpoznane jako nowotwory złośliwe skóry.
W województwie lubelskim utworzono 5 centrów usług społecznych. W ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój utworzono trzy CUS-y (w Bełżycach, Opolu Lubelskim i Wojcieszkowie), z kolei placówki w Świdniku i Łukowie powstały w ramach środków własnych. Dodatkowo, dzięki staraniom ROPS, udało się zwiększyć zatrudnienie osób z niepełnosprawnością w zakładach aktywności zawodowej o 103 osoby. Od marca 2021 r. w Lublinie funkcjonuje Regionalny Punkt Diagnozy i Terapii FAS/FASD, który prowadzi działania diagnostyczne i terapeutyczne dla dzieci ze Spektrum Poalkoholowych Zaburzeń Rozwoju oraz ich rodzin.
04Inwestycje, rozbudowy, modernizacje
Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego zajmuje się realizacją strategicznych projektów i działań, które zwiększają rozwój gospodarczy Lubelskiego, wpływają na mobilność jego mieszkańców oraz bezpieczeństwo w podróży.
Od listopada 2018 r. wyremontowano i zmodernizowano ponad 163 km dróg, ok. 70 km chodników oraz 3 mosty na kwotę ponad 1 mld zł, m.in.:
• Rozbudowa DW 815 na odcinku Parczew-Lubartów o dł. prawie 35 km i wartości 243 mln zł.
• Rozbudowa DW 835 na odcinku Piotrków-Wysokie o dł. blisko 16 km i wartości 103 mln zł.
• Rozbudowa DW 837 na odcinku Nielisz-Sitaniec o dł. 16 km i wartości 153,5 mln zł.
• Rozbudowa DW Chodel-Kraśnik (obwodnica Chodla) o dł. niemal 2 km i wartości 11,5 mln zł.
• Przebudowa mostu przez rz. Wisłę w m. Puławy w ciągu DW 874, wartość zadania: 23 mln zł.
• Budowa mostu przez rz. Wieprz w m. Trawniki oraz przebudowa DW 838 o dł. ponad 3 km, wartość 41 mln zł.
• Rozbudowa DW 833 Chodel-Kraśnik – przełożenie drogi w m. Kraśnik o dł. ponad 8 km i wartości ponad 69 mln zł.
• Rozbudowa DW 835 na odcinku Biłgoraj-gr. województwa o dł. 25 km i wartości 176,6 mln zł.
Na zadania remontowe przeznaczono 137,6 mln zł (218 km nakładek):
• 2019: 27 km (9,4 mln zł)
• 2020: 46 (11,9 mln zł)
• 2021: 50 km (26,4 mln zł)
• 2022: 55 km (43,9 mln zł)
• 2023: 40 km (46 mln zł)
• Rozbudowa DW 815 na odcinku Parczew-Lubartów o dł. prawie 35 km i wartości 243 mln zł.
• Rozbudowa DW 835 na odcinku Piotrków-Wysokie o dł. blisko 16 km i wartości 103 mln zł.
• Rozbudowa DW 837 na odcinku Nielisz-Sitaniec o dł. 16 km i wartości 153,5 mln zł.
• Rozbudowa DW Chodel-Kraśnik (obwodnica Chodla) o dł. niemal 2 km i wartości 11,5 mln zł.
• Przebudowa mostu przez rz. Wisłę w m. Puławy w ciągu DW 874, wartość zadania: 23 mln zł.
• Budowa mostu przez rz. Wieprz w m. Trawniki oraz przebudowa DW 838 o dł. ponad 3 km, wartość 41 mln zł.
• Rozbudowa DW 833 Chodel-Kraśnik – przełożenie drogi w m. Kraśnik o dł. ponad 8 km i wartości ponad 69 mln zł.
• Rozbudowa DW 835 na odcinku Biłgoraj-gr. województwa o dł. 25 km i wartości 176,6 mln zł.
Na zadania remontowe przeznaczono 137,6 mln zł (218 km nakładek):
• 2019: 27 km (9,4 mln zł)
• 2020: 46 (11,9 mln zł)
• 2021: 50 km (26,4 mln zł)
• 2022: 55 km (43,9 mln zł)
• 2023: 40 km (46 mln zł)
Umowa Województwa Lubelskiego ze spółką POLREGIO S.A. przyczyniła się w ostatnich 5 latach do zwiększenia liczby osób podróżujących koleją. W 2018 r. zostało przewiezionych blisko 2,3 mln pasażerów, natomiast w 2022 r. (po okresie spadku frekwencji związanej z COVID-19) było ich już ponad 2,7 mln – wzrost o 19%.
W latach 2019-2023 na transport zbiorowy z budżetu województwa wydatkowano ponad 1,6 mld zł. Przed nami również realizacja inwestycji z programu Kolej + na łączną kwotę blisko 4,25 mld zł, w tym wkład Województwa Lubelskiego to 15% tej kwoty. To kolejny krok nie tylko we wzrost liczby pasażerów podróżujących koleją, ale przede wszystkim wzrost dostępności i bezpieczeństwa w przemieszczaniu się po województwie lubelskim.
W latach 2019-2023 na transport zbiorowy z budżetu województwa wydatkowano ponad 1,6 mld zł. Przed nami również realizacja inwestycji z programu Kolej + na łączną kwotę blisko 4,25 mld zł, w tym wkład Województwa Lubelskiego to 15% tej kwoty. To kolejny krok nie tylko we wzrost liczby pasażerów podróżujących koleją, ale przede wszystkim wzrost dostępności i bezpieczeństwa w przemieszczaniu się po województwie lubelskim.
W ramach rządowego programu Kolej+ zostanie wybudowanych, zmodernizowanych i zelektryfikowanych 316 km linii kolejowych:
• Rewitalizacja połączenia Chełm–Włodawa wraz z poprawą dostępności transportu kolejowego w m. Włodawa (51 km).
• Budowa linii kolejowej Szastarka–Janów Lubelski–Biłgoraj z poprawą dostępności transportu kolejowego w m. Kraśnik (65 km).
• Utworzenie połączenia kolejowego Lublin–Łęczna/LW Bogdanka (25 km).
• Elektryfikacja linii kolejowej nr 30 Łuków–Lublin (107 km).
• Prace na liniach kolejowych 69 i 72 na odc. Rejowiec–Zawada–Zamość Szopinek wraz z budową łącznicy omijającej stację Zawada (67 km).
• Rewitalizacja połączenia Chełm–Włodawa wraz z poprawą dostępności transportu kolejowego w m. Włodawa (51 km).
• Budowa linii kolejowej Szastarka–Janów Lubelski–Biłgoraj z poprawą dostępności transportu kolejowego w m. Kraśnik (65 km).
• Utworzenie połączenia kolejowego Lublin–Łęczna/LW Bogdanka (25 km).
• Elektryfikacja linii kolejowej nr 30 Łuków–Lublin (107 km).
• Prace na liniach kolejowych 69 i 72 na odc. Rejowiec–Zawada–Zamość Szopinek wraz z budową łącznicy omijającej stację Zawada (67 km).
05Kultura i edukacja
W mijającej kadencji Zarząd Województwa Lubelskiego wspierał twórców kultury w różnorodnych obszarach ich aktywności – były to sceny amatorskie i profesjonalne, rozwój edukacyjny oraz artystyczny uczniów i studentów. Realizacja długo oczekiwanych inwestycji wzbogaciła ofertę instytucji kultury województwa lubelskiego, a zmiany organizacyjne i zainicjowanie wspólnego prowadzenia z resortowymi ministerstwami wzmocniły ich potencjał.
W jednostkach oświatowych inwestycje za niemal 6,3 mln zł objęły m.in. dostosowanie do potrzeb osób z niepełnosprawnościami i termomodernizację. W instytucjach kultury sfinalizowano remont konserwatorski i modernizację ekspozycji w wybranych, zabytkowych obiektach Muzeum Nadwiślańskiego w Kazimierzu Dolnym oraz przebudowę, rewitalizację i konserwację budynków zespołu pałacowo-parkowego w Muzeum Zamoyskich w Kozłówce. Środki na te cele – łącznie prawie 62 mln zł – pochodziły z funduszy europejskich oraz budżetu województwa. W wielu innych instytucjach kultury, dla których organizatorem jest Województwo Lubelskie, przeprowadzono inwestycje służące poprawie ich funkcjonalności czy zabezpieczeniu przed degradacją obiektów (w tym zabytkowych) na kwotę ponad 10,6 mln zł.
Rozpoczęły się przygotowania do remontu jednego z najstarszych budynków teatralnych w kraju, czyli Teatru im. Juliusza Osterwy w Lublinie. W planach jest modernizacja, ucyfrowienie obiektu oraz poprawa efektywności energetycznej. Łączna wartość dwóch projektów to 19,7 mln euro. Prace budowalne rozpoczną się w przyszłym roku i potrwają do 2027 r.
Rozpoczęły się przygotowania do remontu jednego z najstarszych budynków teatralnych w kraju, czyli Teatru im. Juliusza Osterwy w Lublinie. W planach jest modernizacja, ucyfrowienie obiektu oraz poprawa efektywności energetycznej. Łączna wartość dwóch projektów to 19,7 mln euro. Prace budowalne rozpoczną się w przyszłym roku i potrwają do 2027 r.
Muzeum Lubelskie w Lublinie zostało przekształcone w Muzeum Narodowe w Lublinie i od 1 stycznia 2021 r. przekazane do prowadzenia Ministrowi Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Efektem jest wzbogacenie zbiorów oraz oferty kulturalnej Muzeum, a także poszerzenie programów naukowych, badawczych, dokumentacyjnych i wydawniczych.
Powstała również zupełnie nowa instytucja – Muzeum Badań Polarnych w Puławach. Pierwsze w skali kraju tego typu muzeum dokumentuje udział polskich polarników w wyprawach badawczych. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, doceniając unikatowość oferty kulturalnej, wyraziło zgodę na wspólne prowadzenie i finansowanie Muzeum Badań Polarnych oraz Teatru im. Juliusza Osterwy w Lublinie. Warto zauważyć włączenie działu „Zbiory specjalne” (w skład którego wchodzą m.in. rękopisy i starodruki) Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej im. H. Łopacińskiego w Lublinie do Narodowego Zasobu Bibliotecznego. Trzeba też podkreślić zmianę nazwy Teatru Muzycznego w Lublinie, który stał się Operą Lubelską. Nowa nazwa najlepiej charakteryzuje wytyczoną dla instytucji drogę artystyczną.
Powstała również zupełnie nowa instytucja – Muzeum Badań Polarnych w Puławach. Pierwsze w skali kraju tego typu muzeum dokumentuje udział polskich polarników w wyprawach badawczych. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, doceniając unikatowość oferty kulturalnej, wyraziło zgodę na wspólne prowadzenie i finansowanie Muzeum Badań Polarnych oraz Teatru im. Juliusza Osterwy w Lublinie. Warto zauważyć włączenie działu „Zbiory specjalne” (w skład którego wchodzą m.in. rękopisy i starodruki) Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej im. H. Łopacińskiego w Lublinie do Narodowego Zasobu Bibliotecznego. Trzeba też podkreślić zmianę nazwy Teatru Muzycznego w Lublinie, który stał się Operą Lubelską. Nowa nazwa najlepiej charakteryzuje wytyczoną dla instytucji drogę artystyczną.
Obchody, będące inicjatywą podjętą przez Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego w związku z 80. rocznicą Akcji „Reinhardt”, zaplanowano od marca 2022 r. do listopada 2023 r. w Lublinie oraz we wszystkich powiatach, które przed wojną zamieszkiwała społeczność żydowska.
W dniach 16-17 marca 2022 r. odbyły się uroczystości upamiętniające 80. rocznicę rozpoczęcia Akcji „Reinhardt”, czyli masowego mordu ludności pochodzenia żydowskiego, dokonanej przez Niemców w latach 1942-1943 na terytorium okupowanej Polski. W wydarzeniu wzięli udział ambasadorowie, przedstawiciele władz centralnych i lokalnych społeczności oraz młodzież.
W ramach przybliżania historii lubelskich Żydów zorganizowano szereg spotkań o charakterze edukacyjnym z młodzieżą szkolną we wszystkich powiatach województwa lubelskiego, m.in. uroczyste obchody, projekcje filmów, debaty czy akcje sprzątania zaniedbanych cmentarzy żydowskich.
We wrześniu 2023 r. miała miejsce uroczystość z udziałem przedstawicieli Ambasady Izraela w Polsce i Naczelnego Rabina Polski upamiętniająca mord dokonany na ludności Serokomli i okolic. W październiku 2023 r. odbyło się odsłonięcie pomnika ku czci pomordowanych Żydów przez Niemców (1500 osób) z dwóch szpitali żydowskich w Lublinie w lasach kozłowieckich. Była to jedna z największych zbrodni dokonana poza obozami zagłady. Realizowany jest reportaż „Pamięć jest naszym obowiązkiem”, podczas którego pokażemy włączanie się miejscowych społeczności do upamiętnień żydowskich sąsiadów.
W dniach 16-17 marca 2022 r. odbyły się uroczystości upamiętniające 80. rocznicę rozpoczęcia Akcji „Reinhardt”, czyli masowego mordu ludności pochodzenia żydowskiego, dokonanej przez Niemców w latach 1942-1943 na terytorium okupowanej Polski. W wydarzeniu wzięli udział ambasadorowie, przedstawiciele władz centralnych i lokalnych społeczności oraz młodzież.
W ramach przybliżania historii lubelskich Żydów zorganizowano szereg spotkań o charakterze edukacyjnym z młodzieżą szkolną we wszystkich powiatach województwa lubelskiego, m.in. uroczyste obchody, projekcje filmów, debaty czy akcje sprzątania zaniedbanych cmentarzy żydowskich.
We wrześniu 2023 r. miała miejsce uroczystość z udziałem przedstawicieli Ambasady Izraela w Polsce i Naczelnego Rabina Polski upamiętniająca mord dokonany na ludności Serokomli i okolic. W październiku 2023 r. odbyło się odsłonięcie pomnika ku czci pomordowanych Żydów przez Niemców (1500 osób) z dwóch szpitali żydowskich w Lublinie w lasach kozłowieckich. Była to jedna z największych zbrodni dokonana poza obozami zagłady. Realizowany jest reportaż „Pamięć jest naszym obowiązkiem”, podczas którego pokażemy włączanie się miejscowych społeczności do upamiętnień żydowskich sąsiadów.
Realizowane w latach 2019-2023 programy stypendialne Marszałka Województwa „Lubelskie wspiera uzdolnionych” oraz „Lubelska kuźnia talentów”, współfinansowane ze środków unijnych, objęły 7614 uczniów i studentów. Przeznaczono na ten cel ponad 26 mln zł. Wsparcie otrzymywali również nauczyciele szkół i placówek województwa lubelskiego, m.in. w ramach działalności Lubelskiego Samorządowego Centrum Doskonalenia Nauczycieli w Lublinie. W różnorodnych formach doskonalenia zawodowego, oferowanych przez LSCDN, uczestniczyło 138 tys. osób. Stypendia z zakresu twórczości artystycznej, upowszechniania kultury i opieki nad zabytkami przyznano 877 osobom na łączną kwotę ponad 1 mln zł. Zarząd Województwa doceniał także artystów i animatorów kultury za osiągnięcia w dziedzinie twórczości artystycznej, upowszechnianie i ochronę kultury, przyznając 321 nagród kulturalnych o łącznej wartości ponad 780 tys. zł. Samorząd Województwa Lubelskiego w ramach mecenatu nad kulturą, wynikającego z Programu współpracy z organizacjami prowadzącymi działalność pożytku publicznego, przyznał dotacje na 379 zadań na ponad 2,6 mln zł. Dodatkowo zrealizowano projekt szkoleniowy „Nauka języka polskiego” dla osób przybywających do naszego regionu w wyniku agresji Rosji na Ukrainę, w którym wzięło udział 1818 osób
06Chcemy oddychać czystym powietrzem
Ochrona powietrza, zrównoważona gospodarka odpadami, usuwanie azbestu, wsparcie dla ochotniczych straży pożarnych, ochrona przed hałasem czy inwestycja w odnawialne źródła energii – to podstawowe zadania związane ze środowiskiem, które realizuje Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego w Lublinie.
W 2020 r. Zarząd Województwa Lubelskiego przyjął dwa programy ochrony powietrza, których sfinalizowanie przyczyni się do wyeliminowania problemu przekroczeń dopuszczalnych norm zanieczyszczenia powietrza, a tym samym do poprawy komfortu życia mieszkańców. Kolejnym istotnym zadaniem było zrealizowanie projektu dotyczącego dostosowania Zakładów Zagospodarowania Odpadów w województwie lubelskim do wymagań dla RIPOK, co pozwoliło gminom na osiągnięcie odpowiedniego poziomu recyklingu. Samorząd Województwa przyjął i skierował do opiniowania projekt „Planu gospodarki odpadami dla województwa lubelskiego 2028”.
W ostatnich latach wraz z 213 gminami sfinalizowany został projekt dotyczący gospodarowania odpadami azbestowymi na terenie województwa lubelskiego. Wsparcie uzyskało prawie 41 tys. lokalizacji, z których nieodpłatnie usunięto, przetransportowano i zutylizowano blisko 104 tys. ton wyrobów zawierających azbest.
Przełom dla energetyki odnawialnej w regionie nastąpił dzięki realizacji projektu dotyczącego systemu wsparcia doradczego dla sektora publicznego i mieszkaniowego oraz przedsiębiorstw w zakresie efektywności energetycznej i odnawialnych źródeł energii. Doradcy energetyczni udzielili blisko 15 tys. darmowych konsultacji i porad, a wsparcie w ramach projektu uzyskało ponad 200 inwestycji.
W ubiegłym roku Zarząd Województwa Lubelskiego przystąpił do opracowania projektu „Polityki energetycznej w województwie lubelskim w perspektywie 2030”. Ma on określać cele i kierunki działań dotyczące rozwoju energetyki z uwzględnieniem źródeł konwencjonalnych, w tym energetyki jądrowej.
W ubiegłym roku Zarząd Województwa Lubelskiego przystąpił do opracowania projektu „Polityki energetycznej w województwie lubelskim w perspektywie 2030”. Ma on określać cele i kierunki działań dotyczące rozwoju energetyki z uwzględnieniem źródeł konwencjonalnych, w tym energetyki jądrowej.
Z początkiem 2024 r. Sejmik Województwa Lubelskiego podwoił pulę budżetu Województwa na dotacje przeznaczone dla ochotniczych straży pożarnych, która obecnie wynosi 12 mln zł. Pieniądze zostaną rozdysponowane w ramach ogłoszonego już otwartego konkursu ofert dla jednostek ochotniczych straży pożarnych z naszego regionu na realizację zadania publicznego w zakresie bezpieczeństwa publicznego pt. „Lubelskie wspiera OSP”. Maksymalna kwota dotacji dla jednostki wynosi 10 tys. zł. Jednostki mogą wydatkować te środki na zakup umundurowania czy sprzętu ratującego zdrowie i życie mieszkańców regionu, ale również ratującego środowisko przed pożarem czy klęskami żywiołowymi.
Edukacja ekologiczna jest ważnym elementem edukacji obywatelskiej, ukazującym relację między środowiskiem a człowiekiem. Kampanie edukacyjno-informacyjne uwrażliwiają na otaczającą przyrodę i współzależności w ekosystemach, przekazują wiedzę o właściwym postępowaniu z odpadami czy promowaniu potencjału przyrodniczego regionu. Co roku Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego jest organizatorem konkursów ekologicznych, skierowanych do uczniów szkół podstawowych, w tym pszczelarskich, jak „Pszczoły znam i o nie dbam” oraz „Tajemniczy ogród dla pszczół i dzikich zapylaczy”.
„Plenery edukacyjne” to tytuł edukacyjnego konkursu otwartego, który odbył się w 3 edycjach. Nagrodą w konkursach była dotacja na zorganizowanie zajęć przyrodniczych na terenie parków narodowych i krajobrazowych, a także obszarów chronionego krajobrazu, rezerwatów przyrody czy sieci Natura 2000, zlokalizowanych w Lubelskiem. Urząd marszałkowski wydał na ten cel ponad 630 tys. zł.
07Proponujemy to, co wyjątkowe
Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego aktywnie promuje nasz region w kraju i za granicą. Przez organizowanie różnorodnych wydarzeń i prowadzenie aktywnej polityki medialnej staramy się docierać do jak najszerszej grupy odbiorców.
Jedną ze sztandarowych inicjatyw jest gala Ambasador Województwa Lubelskiego, która w bieżącym roku obchodzi jubileusz 25-lecia. Przedsięwzięcie wyróżnia osoby, instytucje i firmy będące wizytówką regionu. Do tej pory wręczono już ponad 80 statuetek.
Od maja 2020 r. z powodzeniem realizowany jest program „Warto być Polakiem”. Jego celem jest wspieranie przedsięwzięć budujących postawę patriotyczną. W ramach tej inicjatywy zrealizowano ponad 400 projektów, w tym m.in. widowiska: „A Testimonio Veritatis: 7 cnót według Papieża i Prymasa”, „#Pasja 2022 Ecce Homo – Oto Człowiek” czy spektakl „Zapora. Nigdy się nie poddamy!”. Zaprezentowane zostały filmy: „Ku beatyfikacji kard. Stefana Wyszyńskiego. Lubelskie doświadczenia”, „Powstaniec 1863” oraz „Pokojówka”.
Działalność Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubelskiego to także wsparcie tysięcy wydarzeń m.in. sportowych, rekreacyjnych, kulturalnych, patriotycznych na Lubelszczyźnie, od tych o zasięgu ogólnopolskim po lokalne (np. Festiwal Języka Polskiego, Biegowa Triada Pamięci, Lubelski Dzień Dziecka).
Od maja 2020 r. z powodzeniem realizowany jest program „Warto być Polakiem”. Jego celem jest wspieranie przedsięwzięć budujących postawę patriotyczną. W ramach tej inicjatywy zrealizowano ponad 400 projektów, w tym m.in. widowiska: „A Testimonio Veritatis: 7 cnót według Papieża i Prymasa”, „#Pasja 2022 Ecce Homo – Oto Człowiek” czy spektakl „Zapora. Nigdy się nie poddamy!”. Zaprezentowane zostały filmy: „Ku beatyfikacji kard. Stefana Wyszyńskiego. Lubelskie doświadczenia”, „Powstaniec 1863” oraz „Pokojówka”.
Działalność Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubelskiego to także wsparcie tysięcy wydarzeń m.in. sportowych, rekreacyjnych, kulturalnych, patriotycznych na Lubelszczyźnie, od tych o zasięgu ogólnopolskim po lokalne (np. Festiwal Języka Polskiego, Biegowa Triada Pamięci, Lubelski Dzień Dziecka).
Sport jest jedną z najefektywniejszych platform promocyjnych. Lubelskie było gospodarzem i współorganizatorem XXVI Ogólnopolskiej Olimpiady Młodzieży w sportach halowych „Lubelskie 2020”. Dzięki partnerstwu Województwa Lubelskiego w 78. i 79. edycji Tour de Pologne miliony sympatyków kolarstwa na całym świecie obejrzało transmisje telewizyjne z etapów prowadzących trasami naszego regionu. Imprezie towarzyszyły niezwykle popularne rodzinne rajdy rowerowe Tour de Lubelskie. Efektem umów podpisanych z Basketball Champions League jest promocja województwa lubelskiego w blisko 30 krajach Europy. Ekwiwalent marketingowy prezentacji logotypu „Lubelskie. Taste of life!” w trakcie relacji z tych koszykarskich rozgrywek w sezonie 2022/23 oszacowano na ok. 40 milionów zł. Od 2023 r. organizowana jest Gala Sportu honorująca wybitnych sportowców, trenerów i drużyny Lubelszczyzny. Na dotacje w formie otwartych konkursów ofert, nagrody i stypendia dla zawodników Samorząd Województwa Lubelskiego w latach 2018-2023 przeznaczył ponad 32 mln zł.
Środki finansowe kierowane były również na inne rodzaje wsparcia, np. reprezentacja Województwa Lubelskiego w piłce nożnej chłopców (U-16) uczestniczyła z powodzeniem w prestiżowym turnieju „Mayors Cup” w Las Vegas, a program „Lubelskie w Tokio 2020” wspomógł przygotowania olimpijczyków.
Środki finansowe kierowane były również na inne rodzaje wsparcia, np. reprezentacja Województwa Lubelskiego w piłce nożnej chłopców (U-16) uczestniczyła z powodzeniem w prestiżowym turnieju „Mayors Cup” w Las Vegas, a program „Lubelskie w Tokio 2020” wspomógł przygotowania olimpijczyków.
Do działań promujących walory turystyczne regionu należą prezentacje w trakcie międzynarodowych targów w kraju i za granicą. Lubelskie było obecne m.in. w Berlinie, Londynie, Rimini, Poznaniu, Szczecinie, Nadarzynie, Warszawie, Wrocławiu, Toruniu, Chorzowie, a także podczas Forum Ekonomicznego w Karpaczu. Od trzech lat organizowane jest Lubelskie Forum Turystyki – największe wydarzenie poświęcone tej branży w naszym województwie. W 2023 r. odbyło się po raz pierwszy Lubelskie Samorządowe Forum Rowerowe. Dzięki współpracy z blogerami oferta turystyczna Lubelszczyzny dotarła do ponad 4 mln użytkowników mediów społecznościowych. W latach 2018-2023 opracowano i wydano w łącznym nakładzie ponad 540 tys. egzemplarzy wydawnictw promujących atrakcje turystyczne województwa lubelskiego – informatory, foldery, przewodniki, mapy. Od 2020 roku ukazuje się czasopismo „Lubelskie.pl” prezentujące region, w tym m.in. godne polecenia turystom miejsca na mapie Lubelszczyzny. Wsparcie uzyskało blisko 170 projektów w ramach otwartych konkursów ofert na realizację zadań publicznych w zakresie turystyki i krajoznawstwa.
08Rolnictwo i obszary wiejskie
Województwo Lubelskie znacząco przyczyniało się do wsparcia mieszkańców obszarów wiejskich. Umożliwiły to dotacje, z których chętnie korzystali.
Województwo lubelskie otrzymało z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) pomoc finansową na budowę lub modernizację dróg dojazdowych do gruntów rolnych. W latach 2018-2023 zostało podpisanych 86 umów na kwotę ponad 122 mln zł. Pula ta pozwoliła wybudować drogi o łącznej długości ponad 15 km oraz przebudować drogi o długości ponad 136 km.
W ramach operacji typu „Scalanie gruntów” w zakresie poddziałania „Wsparcie na inwestycje związane z rozwojem, modernizacją i dostosowaniem rolnictwa i leśnictwa” w okresie od 2018-2023 r. scalonych zostało ponad 26 tysięcy hektarów gruntów. Podpisano 23 umowy na łączną kwotę blisko 247,6 mln zł.
„Gospodarka wodno-ściekowa” to działanie związane z ulepszaniem lub rozbudową małej infrastruktury, w tym inwestycji w energię odnawialną i w oszczędzanie energii. W latach 2018-2023 Zarząd Województwa Lubelskiego podpisał 147 umów na łączną kwotę ponad 236,1 mln zł.
Rozdysponowanie środków w ramach działania „Wsparcie dla rozwoju lokalnego w ramach inicjatywy LEADER” było konsekwencją podpisania 1509 umów z osobami fizycznymi, przedsiębiorcami, gminami i stowarzyszeniami na łączną kwotę ok. 148 mln zł.
W ramach Programu Operacyjnego Rybactwo i Morze 2014-2020 w województwie lubelskim w latach 2018-2023 zawarto 162 umowy na łączną kwotę ponad 23,7 mln zł.
W samym powiecie opolskim, w skład którego wchodzą gminy: Opole Lubelskie, Poniatowa, Chodel, Józefów nad Wisłą, Karczmiska, Łaziska i Wilków w ramach działania Stowarzyszenia Lokalna Grupa Działania „Owocowy Szlak” podpisanych zostało 67 umów na kwotę ponad 10,1 mln zł.
W samym powiecie opolskim, w skład którego wchodzą gminy: Opole Lubelskie, Poniatowa, Chodel, Józefów nad Wisłą, Karczmiska, Łaziska i Wilków w ramach działania Stowarzyszenia Lokalna Grupa Działania „Owocowy Szlak” podpisanych zostało 67 umów na kwotę ponad 10,1 mln zł.
Województwo Lubelskie jako lider w kraju pod wzglądem produktów tradycyjnych umieszczonych na liście ministerialnej może pochwalić się 262 wyrobami na Liście Produktów Tradycyjnych.
09Silna gospodarka województwa
Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego aktywnie wspiera przedsiębiorców z regionu oraz pozyskuje inwestorów, organizując m.in. misje gospodarcze, fora, kongresy czy konferencje. Również firmy aktywnie działające w Lubelskiem są zauważane – uzyskują wyróżnienia i certyfikaty przyznawane przez regionalny samorząd.
W uchwalonej w 2021 r. Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Lubelskiego do 2030 roku wskazane zostały inteligentne specjalizacje regionu: żywność wysokiej jakości, zielona gospodarka, zdrowe społeczeństwo, cyfrowe społeczeństwo, technologie materiałowe, procesy produkcyjne i logistyczne.
W ostatnich 5 latach wdrożono i zrealizowano projekty „Standardy Obsługi Inwestora w Województwie Lubelskim” oraz „Marketing Gospodarczy Województwa Lubelskiego II”. Dzięki projektowi SOIwWL 79 jednostek samorządu terytorialnego wdrożyło bądź zmodernizowało standardy obsługi inwestora oraz pojawiło się 70 nowych terenów inwestycyjnych w bazie ofert Województwa Lubelskiego. W latach 2017-2022 wspominany już projekt MGWL II o wartości ponad 85 mln zł umożliwił przedsiębiorcom z regionu podpisanie 139 zagranicznych kontraktów handlowych. Efektem otrzymanego wsparcia było wejście 153 przedsiębiorstw na nowe rynki zagraniczne. Z tego projektu finansowano również wydarzenia sportowe, na które od 2018 do 2022 r. wydano ok. 27 mln zł.
Tylko w samym 2019 r. dofinansowano kluby sportowe oraz uczelniane czy uczniowskie związki sportowe kwotą w wysokości 3,8 mln zł. W następnym roku przeznaczono na ten cel 4,3 mln zł. W kolejnych latach zwiększyły się inwestycje w sport: 5,8 mln zł w 2021 r. oraz 10,3 mln zł w 2022 roku. W 2023 r. rozpoczęto realizację trzeciej edycji projektu „Marketing Gospodarczy Województwa Lubelskiego” na lata 2023-2026 o wartości 55 mln zł, w ramach której zaplanowano m.in. około 70 misji gospodarczych dla małych i średnich przedsiębiorstw z regionu.
Tylko w samym 2019 r. dofinansowano kluby sportowe oraz uczelniane czy uczniowskie związki sportowe kwotą w wysokości 3,8 mln zł. W następnym roku przeznaczono na ten cel 4,3 mln zł. W kolejnych latach zwiększyły się inwestycje w sport: 5,8 mln zł w 2021 r. oraz 10,3 mln zł w 2022 roku. W 2023 r. rozpoczęto realizację trzeciej edycji projektu „Marketing Gospodarczy Województwa Lubelskiego” na lata 2023-2026 o wartości 55 mln zł, w ramach której zaplanowano m.in. około 70 misji gospodarczych dla małych i średnich przedsiębiorstw z regionu.
W lutym 2022 r. na wystawie światowej Expo Dubaj 2020 odbył się Tydzień Regionalny Województwa Lubelskiego. W ramach wydarzenia zorganizowano konferencje dotyczące branży spożywczej oraz medycznej, liczne warsztaty i pokazy artystyczne. W tym czasie Pawilon Polski odwiedziło ok 53 tys. osób. W sierpniu 2022 r. Marszałek Województwa Lubelskiego powołał zespół ds. inicjowania i koordynacji współpracy handlowej pomiędzy Województwem Lubelskim a Zjednoczonymi Emiratami Arabskimi. W listopadzie 2023 r. Lubelszczyznę odwiedzili przedstawiciele głównych sieci handlowych z ZEA, którzy odbyli spotkania B2B z blisko czterdziestoma regionalnymi przedsiębiorcami. W maju 2024 r. planowana jest wizyta sektora gospodarczego z Emiratu Abu Zabi (z udziałem członków rządu Emiratu) zainteresowanych współpracą z przedsiębiorcami z województwa lubelskiego.
10Lubelskie na drodze rozwoju
Strategia Rozwoju Województwa Lubelskiego do 2030 roku to najważniejszy dokument strategiczny, który wyznacza główne cele regionu. Podejmowane w ostatnich latach przez Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego działania są prowadzone w sposób skoordynowany i kompleksowy, co świadczy o prawidłowej realizacji priorytetów zawartych w dokumencie.
Prace nad dokumentem były prowadzone z udziałem samorządów, partnerów gospodarczych, środowisk naukowych, a także mieszkańców regionu. Nowe podejście ujęte w strategii opiera się na modelu zrównoważonego i odpowiedzialnego rozwoju. Nadrzędną ideą jest wykorzystanie potencjałów rozwojowych, modernizacja gospodarki, innowacyjność oraz poprawa jakości życia mieszkańców. Unikalność obecnej strategii polega na łączeniu wymiaru przestrzennego ze społeczno-gospodarczym. To otwartość na nowe inicjatywy, a także skuteczność w łączeniu priorytetów rozwoju poziomu europejskiego i krajowego z potrzebami gmin, miast i powiatów. Założenia strategii stały się podstawą do skonstruowania m.in. programu Fundusze Europejskie dla Województwa Lubelskiego 2021-2027.
Podejmowane w ostatnich latach działania w znacznym stopniu uwarunkowane były pandemią COVID-19 oraz wojną w Ukrainie. Długofalowe skutki pandemii, tzw. postcovidowe, nadal są odczuwalne w wielu obszarach życia społeczno-gospodarczego. Samorząd Województwa Lubelskiego w 2022 r. pozyskał dodatkowo ok. 31 mln euro dzięki wynegocjowaniu z Komisją Europejską zwiększenia alokacji Regionalnego Programu Operacyjnego WL 2014-2020. Zostały one wykorzystane na wspieranie kryzysowych działań naprawczych w kontekście pandemii COVID-19 i jej skutków społecznych oraz przygotowanie do ekologicznej i cyfrowej odbudowy gospodarki.
11Samorządowy Kongres Trójmorza
Podczas dwóch dni Samorządowego Kongresu Trójmorza w dniach 16-17 maja 2023 r. Lublin stał się stolicą ważnej debaty i miejscem rodzenia się projektów służących integracji i ściślejszej współpracy regionów Europy Środkowo-Wschodniej.
W trakcie licznych spotkań, paneli i tematycznych sesji:
1. Wiele uwagi poświęcono autorefleksji dotyczącej celów i kierunków rozwoju samej Inicjatywy Trójmorza w kontekście aktualnej sytuacji geopolitycznej. Paneliści starali się wskazać te obszary, w których drzemie niewykorzystany potencjał, jak i zidentyfikować zjawiska, które mogą spowalniać dynamikę rozwoju gospodarczego państw Trójmorza w kolejnych latach.
2. Drugim dużym tematem były szeroko rozumiane kwestie bezpieczeństwa i obronności. W obliczu trwającej w Ukrainie wojny szukano rozwiązań służących wzmocnieniu regionów i gospodarczej konsolidacji państw Inicjatywy Trójmorza.
3. Rozwinięciem tego wątku były dyskusje dotyczące bezpieczeństwa energetycznego. Zwracano uwagę, że:
- Rosja wykorzystuje energetykę w celach wojennych;
- polityka energetyczna definiuje suwerenność; jest też filarem bezpieczeństwa regionu;
- należy w związku z tym budować architekturę bezpieczeństwa energetycznego opartą o zdywersyfikowane źródła (LNG, atom, OZE, magazyny energii, energetyka rozproszona);
- działania trzeba podejmować na wielu poziomach, muszą być spójne i długofalowe.
4. Podjęto problematykę tzw. suwerenności technologicznej, cyfryzacji gospodarki, cyberbezpieczeństwa oraz szans i zagrożeń związanych zieloną transformacją.
5. Kongres to także konkretne ustalenia i wspólne przedsięwzięcia:
- podpisanie przez przedstawicieli europejskich uniwersytetów porozumienia o utworzeniu Sieci Uniwersytetów Trójmorza – ma być narzędziem ożywienia wymiany naukowej, zacieśnienia międzynarodowej współpracy uniwersyteckiej i realizacji innowacyjnych projektów;
- podpisanie umowy powołującej do istnienia Sieć Regionów Trójmorza – ma stanowić fundament trwałego i stabilnego partnerstwa regionów;
- podpisanie porozumienia o utworzeniu Lubelskiego Klastra Wodorowego oraz Klastra Gospodarki Obiegu Zamkniętego.
6. Odbyła się dyskusja na temat wykorzystania technologii wodorowej i regionalnego runku wodoru w Lubelskiem.
7. Ważnym punktem była debata dotycząca zacieśnienia współpracy naukowej i nowych projektów badawczych.
8. Dużo miejsca poświęcono kwestii współpracy z państwem ukraińskim, włączania go w obieg gospodarczy wspólnoty europejskiej i oczywiście przyszłej odbudowie – po zakończeniu działań wojennych.
Oficjalny portal województwa lubelskiego prowadzony przez Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego