Komitet Monitorujący FEL – dwa dni rozmów i wizyt studyjnych w regionie – Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego w Lublinie

Za nami dwudniowe XXII posiedzenie Komitetu Monitorującego Fundusze Europejskie dla Lubelskiego 2021–2027 (KM FEL). Obrady dotyczyły m.in. kryteriów wyboru projektów i założeń projektu strategicznego „Lubelskie bez Azbestu”. Członkowie KM FEL uczestniczyli też w wizytach studyjnych projektów realizowanych z programu Fundusze Europejskie dla Lubelskiego 2021–2027 i Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego na lata 2014-2020. W posiedzeniu wzięli udział Marszałek Województwa Lubelskiego Jarosław Stawiarski oraz przedstawicielki Komisji Europejskiej: Aneta Sobotka i Aleksandra Kowalska.

Gmina Wisznice, Biała Podlaska oraz cały Powiat Bialski to miejsca nieprzypadkowe na mapie Funduszy Europejskich. Samorządy te aktywnie i efektywnie wykorzystują możliwości, jakie stwarzają środki unijne, realizując liczne projekty na rzecz mieszkańców regionu. W powiecie bialskim zrealizowano już 770 projektów o wartości niemal 2,3 mld zł, z czego ponad 1,6 mld zł pochodziło z UE. Z kolei Gmina Wisznice podpisała 41 umów na łączną kwotę 266 mln zł (ponad 217 mln zł z UE), a w samej Białej Podlaskiej zrealizowano 324 projekty o wartości ponad 1,1 mld zł (839 mln zł z ).

Dwudniowe XXII posiedzenie KM FEL było posiedzeniem szczególnym nie tylko z uwagi na jego wyjazdowy charakter, ale również ze względu na zaplanowany szereg wizyt studyjnych, które odbywały się w różnych miejscach województwa. W poniedziałek 29 września członkowie KM FEL udali się z wizytą do Wisznic, Curynu i Romanowa, natomiast we wtorek 30 września do Tucznej, Piszczaca i Białej Podlaskiej.

– Wspólnie z członkami Komitetu Monitorującego byliśmy na południowym Podlasiu, gdzie mogliśmy zobaczyć szeroki przekrój projektów realizowanych dzięki Funduszom Europejskim – od rewitalizacji i wsparcia usług społecznych po ochronę dziedzictwa kulturowego. Takie wizyty są niezwykle ważne, bo pozwalają nam nie tylko przekonać się o realnych efektach tych inwestycji, ale także czerpać inspirację do dalszego skutecznego pozyskiwania środków i planowania kolejnych działań na rzecz rozwoju regionu – powiedział marszałek Jarosław Stawiarski.

Warto wspomnieć, że XXII posiedzenie KM FEL odbyło się w wyjątkowym miejscu – odrestaurowanym Centrum Kultury Chrześcijańskiej w Wisznicach. Ten zabytkowy obiekt, którego historia sięga XVI wieku, odzyskał swój dawny blask i nowe życie dzięki wsparciu z Funduszy Europejskich. Dawna cerkiew unicka została gruntownie odnowiona i przystosowana do celów kulturalnych, stając się dziś symbolem skutecznego wykorzystania środków unijnych w regionie.

Wieloletnie Ramy Finansowe i „Lubelskie bez Azbestu”

Podczas pierwszego dnia posiedzenia przedstawicielki Komisji Europejskiej – Aleksandra Kowalska (Przedstawicielka Komisji Europejskiej z Dyrekcji Generalnej ds. Polityki Regionalnej i Miejskiej – DG REGIO) oraz Aneta Sobotka (Przedstawicielka Komisji Europejskiej z Dyrekcji Generalnej ds. Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Włączenia Społecznego – DG EMPLOYMENT) przedstawiły założenia nowych rozporządzeń Wieloletnich Ram Finansowych i polityki spójności po 2027 r.

Następnie przedstawiono założenia projektu strategicznego „Lubelskie bez azbestu” oraz podjęto uchwałę dotyczącą kryteriów wyboru projektów dla Działania 3.12 Usuwanie ze środowiska wyrobów zawierających azbest. Projekt ten realizowany jest przez Województwo Lubelskie we współpracy z gminami i obejmie kompleksowe usuwanie wyrobów azbestowych z posesji mieszkańców, instytucji i przedsiębiorstw. Zakłada się, że do 2029 roku zlikwidowanych zostanie 114 tys. ton azbestu. Całkowita wartość projektu to niemal 18,3 mln euro, z czego 15,5 mln euro stanowi dofinansowanie UE, a wkład własny partnerów wyniesie 2,8 mln euro. Inicjatywa znacząco poprawi bezpieczeństwo i jakość życia mieszkańców regionu.

Kryteria wyboru projektów

Przedmiotem obrad XXII posiedzenia KM FEL były również kryteria wyboru projektów w następujących obszarach wsparcia: cyfryzacja ochrony zdrowia, infrastruktura zdrowotna, badania i innowacje w przedsiębiorstwach, cyfryzacja MŚP, aktywizacja społeczna i zawodowa, wsparcie instytucji rynku pracy, rozwój usług społecznych i zdrowotnych, ochrona środowiska pracy, adaptacyjność pracodawców i pracowników do zmian oraz uczenie się osób dorosłych.

Celem posiedzenia było podjęcie uchwał dotyczących kryteriów wyboru projektów dla poniższych Działań realizowanych w ramach programu Fundusze Europejskie dla Lubelskiego 2021–2027 (FEL 2021–2027):

Działanie 2.3 Cyfrowe Lubelskie w ochronie zdrowia
Działanie 7.8 Infrastruktura ochrony zdrowia
Działanie 1.3 Badania i innowacje w sektorze przedsiębiorstw
Działanie 2.4 Cyfryzacja lubelskich MŚP
Działanie 8.1 Aktywizacja społeczna i zawodowa
Działanie 9.3 Wsparcie instytucji rynku pracy
Działanie 8.5 Usługi społeczne
Działanie 8.6 Usługi zdrowotne
Działanie 9.5 Ochrona środowiska pracy
Działanie 9.6 Adaptacyjność pracodawców i pracowników do zmian
Działanie 10.6 Uczenie się osób dorosłych

Zatwierdzenie przez KM FEL kryteriów wyboru projektów pozwoli na ogłoszenie kolejnych 16 naborów wniosków o dofinansowanie o łącznej kwocie wsparcia przekraczającej 580 mln zł.

I dzień KM FEL wizyty studyjne – Wisznice, Curyn i Romanów

Po zakończeniu stacjonarnego posiedzenia członkowie Komitetu Monitorującego wzięli udział w wizytach studyjnych, podczas których mieli okazję osobiście zobaczyć, jak Fundusze Europejskie zmieniają lokalne społeczności i poprawiają jakość życia mieszkańców regionu.

Pierwszym projektem, któremu przyjrzeli się członkowie Komitetu Monitorującego, była „Rewitalizacja obszarów zdegradowanych na terenie gminy Wisznice” realizowana w ramach RPO WL 2014–2020. Dzięki tej inwestycji, o wartości ponad 14 mln zł (w tym ponad 9 mln zł z UE), udało się zatrzymać procesy marginalizacji i przywrócić funkcje społeczno-gospodarcze zdegradowanym terenom. Komitet mógł zobaczyć m.in. nowoczesne mieszkania treningowe dla osób z niepełnosprawnościami, salę rehabilitacyjną i kinową, a także nowy budynek socjalny z lokalami dla osób z grup marginalizowanych. Uczestnicy mogli też poznać stan realizacji projektu „Nowa kultura. Zwiększenie atrakcyjności i dostępności Gminnego Ośrodka Kultury i Oświaty w Wisznicach” realizowanego w ramach Działania 7.9 Zrównoważony rozwój dziedzictwa kulturowego, program FEL 2021–2027 – Rozbudowa i przebudowa budynku Gminnego Ośrodka Kultury i Oświaty w Wisznicach. Szczególne wrażenie zrobił Zakład Opiekuńczo-Leczniczy w Curynie, gdzie dzięki wsparciu UE powstało 73 miejsca opieki stacjonarnej oraz aż 100 nowych miejsc pracy. Członkowie Komitetu mogli przekonać się, jak kompleksowe wsparcie infrastruktury społecznej realnie wpływa na poprawę warunków życia mieszkańców i rozwój lokalnej społeczności.

Kolejnym punktem wizyty było Muzeum Józefa Ignacego Kraszewskiego w Romanowie, gdzie zrealizowane zostały dwa projekty. Pierwszy pn. „Renowacja zabytkowego dworu Kraszewskich w Romanowie” w ramach Działania 7.1 Dziedzictwo kulturowe i naturalne programu FEL 2021–2027 o całkowitej wartości 827 tys. zł, przy wsparciu EFRR w wysokości niemal 560 tys. zł, a drugi – „Restauracja zespołu dworsko-parkowego w Romanowie będącego siedzibą Muzeum Józefa Ignacego Kraszewskiego” dofinansowanego z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego na lata 2007-2013 w ramach z Działania 7.1 Infrastruktura kultury i turystyki o całkowitej wartości ponad 1,9 mln zł i wsparciu UE na poziomie niemal 1,3 mln zł. Dzięki środkom unijnym dwór Kraszewskich przeszedł gruntowną renowację, odzyskując swój historyczny charakter i stając się nowoczesnym centrum kultury i edukacji. Komitet miał okazję zobaczyć efekty prac konserwatorskich, które przywróciły oryginalny kształt dachu, odtworzyły historyczne elementy architektoniczne oraz wprowadziły udogodnienia dla osób z niepełnosprawnościami. Muzeum wzbogaciło się o nowoczesne wyposażenie, a także rozwiązania sprzyjające promocji dziedzictwa regionu, takie jak platforma internetowa czy witacz zasilany energią odnawialną.

II dzień KM FEL wizyty studyjne – Tuczna, Piszczac, Biała Podlaska

30 września 2025 r. członkowie Komitetu Monitorującego odwiedzili Gminy Tuczna i Piszczac oraz Miasto Biała Podlaska.

Pierwszym punktem programu była wizyta w Gminie Tuczna, gdzie zrealizowano projekt „Rewitalizacja Gminy Tuczna” w ramach Działania 13.4 Rewitalizacja obszarów wiejskich Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego na lata 2014–2020. Dzięki wsparciu unijnemu powstało tu nowoczesne Centrum Integracji Społecznej, które stało się miejscem spotkań i aktywizacji lokalnej społeczności. Podczas wizyty w Tucznej członkowie KM FEL mogli zobaczyć wyremontowaną i doposażoną ze środków UE siedzibę spółdzielni „Wspólna Chata”, poznać działalność cateringową i warsztat mechaniczny, a także przekonać się, jak projekty unijne wspierają reintegrację zawodową mieszkańców oraz rozwój lokalnych usług.

Kolejnym przystankiem był Klub Seniora w Gminie Piszczac, gdzie uczestnicy wizyty mogli zobaczyć efekty projektu „Życie pasją jest – utworzenie Klubu Seniora w Gminie Piszczac” zrealizowanego w ramach Działania 11.2 Usługi społeczne i zdrowotne Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego na lata 2014–2020. Odwiedzili zrewitalizowany budynek starej Szkoły Powszechnej im. Prezydenta Ignacego Mościckiego w Piszczacu, gdzie obecnie odbywają się zajęcia Klubu Seniora. O założeniach i etapach wdrażania projektu opowiedział Pan Kamil Kożuchowski, Burmistrz Gminy Piszczac i członek KM FEL, podkreślając znaczenie inwestycji dla lokalnej społeczności senioralnej.

Z kolei w Białej Podlaskiej członkowie Komitetu Monitorującego odwiedzili Wojewódzki Szpital Specjalistyczny, gdzie realizowane są aż trzy projekty z zakresu ochrony zdrowia:

„Poprawa jakości i dostępności do świadczeń medycznych poprzez utworzenie w Wojewódzkim Szpitalu Specjalistycznym Białej Podlaskiej wielospecjalistycznego ośrodka terapii zabiegowych realizowanych w trybie jednego dnia oraz doposażenie AOS” w ramach Działania 7.8 Infrastruktura ochrony zdrowia Programu FEL 2021–2027 o wartości umowy na blisko 49,2 mln zł, z czego dofinansowanie z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego wynosi ponad 41,7 mln zł.
„Budowa zintegrowanego systemu e-usług w Wojewódzkim Szpitalu Specjalistycznym w Białej Podlaskiej” w ramach Działania 2.1 Cyfrowe Lubelskie, Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego na lata 2014–2020 o wartości całkowitej ponad 3 mln zł i dofinansowaniu UE przeszło 2,5 mln zł,
„Poprawa efektywności działalności wojewódzkich podmiotów leczniczych w obszarach potrzeb zdrowotnych mieszkańców województwa lubelskiego poprzez niezbędne, z punktu widzenia udzielania świadczeń zdrowotnych, prace remontowo-budowlane, w tym zakresie dostosowania infrastruktury do potrzeb osób starszych i niepełnosprawnych, a także wyposażenia w sprzęt medyczny” w ramach Działania 13.1 Infrastruktura ochrony zdrowia Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego na lata 2014–2020 o całkowitej wartości ponad 210 mln zł, w tym dofinansowaniu z UE w wysokości blisko 176 mln zł i wsparciu z Budżetu Państwa na poziomie niemal 13,5 mln zł.

Członkowie KM FEL mieli okazję m.in.: zobaczyć blok operacyjny, Centrum Kobieta Matka Dziecko i postęp budowy nowego bloku AOS, a także poznać funkcjonalności infokiosków, dzięki którym pacjenci mogą sprawdzić i wydrukować wyniki badań.

Kolejnym punktem wizyt studyjnych było Muzeum Południowego Podlasia w Białej Podlaskiej, gdzie uczestnicy zapoznali się z projektem „Rewaloryzacja i modernizacja Zespołu Zamkowo-Parkowego Radziwiłłów w Białej Podlaskiej” w ramach Działania 7.1 Dziedzictwo kulturowe i naturalne Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego na lata 2014–2020. Uczestnicy mieli okazję zobaczyć makietę zespołu zamkowo-parkowego, kolekcję ikon, wystawę prac Bazylego Albiczuka oraz wystawę etnograficzną, a także zwiedzić park i amfiteatr.

Ostatnim punktem wizyty był innowacyjny projekt realizowany przez Przedsiębiorstwo Robót Drogowych S.A. w Białej Podlaskiej – „Wdrożenie ekoinnowacyjnej technologii prefabrykatów betonowych z użyciem matryc LCD i domieszką nanopolimerów” (Działanie 3.7 Wzrost konkurencyjności MŚP Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego na lata 2014–2020). Na miejscu zaprezentowano maszynę do mielenia ekranów LCD oraz ciąg technologiczny odlewania detali drogowych.

Drugi dzień wizyt studyjnych Komitetu Monitorującego FEL 2021–2027 pokazał, jak szerokie i różnorodne są efekty wykorzystania Funduszy Europejskich w regionie – od rewitalizacji i wsparcia seniorów, przez nowoczesną opiekę zdrowotną, ochronę dziedzictwa kulturowego, aż po innowacje w sektorze MŚP.