Co potrzebujesz wiedzieć o nowej edycji Funduszy Norweskich i EOG?

12 września 2024 roku w Brukseli Anders Eide – Ambasador Norwegii przy UE,  Kristján Andri Stefánsson – Ambasador Islandii przy UE, Pascal Schafhauser – Ambasador Liechtensteinu przy UE oraz John Watson – Zastępca Sekretarza Generalnego, reprezentujący Unię Europejską, podpisali porozumienie w sprawie kolejnej, już czwartej (2021-2028) edycji Funduszy Norweskich i EOG dla 15 państw członkowskich Unii Europejskiej.

Podpisanie umowy było poprzedzone zgodą Rady Unii Europejskiej z 25 czerwca 2024 roku na jej zawarcie przez Komisję Europejską. Umowy dotyczą:

• Mechanizmu Finansowego EOG na lata 2021-2028,
• Norweskiego Mechanizmu Finansowego na lata 2021-2028.

Do umów z Norwegią i Islandią dołączone zostaną dwa protokoły dodatkowe, które przewidują liberalizację dostępu do rynku UE dla ryb i produktów rybołówstwa pochodzących z tych krajów. Norwegia odnowi również umowę w sprawie tranzytu ryb statkami UE dokonującymi wyładunku połowu w Norwegii.

Umowy kończące negocjacje

Negocjacje pomiędzy Komisją Europejską a Islandią, Liechtensteinem i Norwegią w sprawie Funduszy Norweskich i EOG na lata 2021-2028 zakończyły się w listopadzie 2023 roku. Sfinalizowane zostały umowami, które staną się częścią porządku prawnego UE. Decyzja Rady dotyczyła zgody na podpisanie właśnie tych umów przez Komisję Europejską. Swoją zgodę musi jeszcze wyrazić Parlament Europejski.

Jakie środki finansowe

Mechanizmy finansowe EOG i Norwegii na lata 2021–2028 to mechanizmy wnoszenia wkładów finansowych przez państwa EOG-EFTA, czyli Islandię, Liechtenstein i Norwegię, w celu zmniejszania różnic gospodarczych i społecznych w Europejskim Obszarze Gospodarczym. Mechanizmy zapewnią łącznie wkład w wysokości 3,268 mld EUR na rzecz spójności gospodarczej i społecznej w Europejskim Obszarze Gospodarczym na okres od maja 2021 r. do kwietnia 2028 r.

Z Funduszy Norweskich i EOG na lata 2021-2028 skorzystają następujące kraje: Bułgaria, Chorwacja, Cypr, Czechy, Estonia, Grecja, Litwa, Łotwa, Malta, Polska, Portugalia, Rumunia, Słowacja, Słowenia i Węgry.

Polska z tzw. Funduszy Norweskich i EOG na lata 2021-2028 otrzyma najwięcej z tej grupy państw. Będzie to prawie 925,9 mln euro.

Na tym etapie wiadomo, że państwa-beneficjenci będą mogły przeznaczyć pieniądze na 3 ogólne priorytety:

• zielona transformacja Europy,
• demokracja, praworządność i prawa człowieka,
• włączenie społeczne i odporność.

 Jaki kolejny etap

Po podpisaniu umów pomiędzy Unią Europejską a Islandią, Liechtensteinem i Norwegią, każde z państw-beneficjentów rozpocznie negocjacje z tymi trzema państwami. Efektem negocjacji będą umowy międzynarodowe (Memoranda of Understanding), w których wskazane zostaną szczegółowe cele przeznaczenia Funduszy Norweskich i EOG w danym kraju.

Kolejnym krokiem będzie podpisanie umów na poszczególne programy pomiędzy państwami- beneficjentami a Islandią, Liechtensteinem i Norwegią.

Proces negocjacji w Polsce będzie koordynowany przez Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej.