Komisja Europejska (29 maja 2018 roku) ogłosiła swoje propozycje kształtu programów unijnych po 2020 r. Na okres obowiązywania następnego długoterminowego budżetu UE na lata 2021-2027 komisja proponuje unowocześnić politykę spójności – główną politykę inwestycyjną UE i jeden z jej najbardziej konkretnych przejawów solidarności.

Głównymi elementami wniosku Komisji dotyczącego unowocześnienia polityki spójności są poniższe aspekty:

1. Koncentracja na najważniejszych priorytetach, w których przypadku UE może osiągnąć najlepsze wyniki:

Większość inwestycji Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Fundusz Spójności będzie przeznaczona na innowacje, wsparcie małych przedsiębiorstw, technologie cyfrowe i modernizację przemysłu. Środki zostaną również przeznaczone na przejście do niskoemisyjnej gospodarki o obiegu zamkniętym i walkę ze zmianą klimatu, co przyczyni się do realizacji porozumienia paryskiego.

2. Polityka spójności dla wszystkich regionów i bardziej zindywidualizowane podejście do rozwoju regionalnego:

  • Inwestowanie we wszystkich regionach: regiony nadal pozostające w tyle pod względem wzrostu lub dochodu – najczęściej położone w południowej i wschodniej Europie – będą cały czas korzystać z istotnego wsparcia UE. W ramach polityki spójności inwestycje będą w dalszym ciągu przeznaczone na wszystkie regiony, ponieważ wiele z nich w całej Europie – w tym również w bogatszych państwach członkowskich – usiłuje z trudem przeprowadzić transformację przemysłową, zwalczać bezrobocie i dobrze sobie radzić w zglobalizowanej gospodarce.
  • Podejście zindywidualizowane: w polityce spójności utrzymano podział na trzy rodzaje regionów: regiony słabo rozwinięte, regiony w okresie przejściowym i regiony lepiej rozwinięte. Aby ograniczyć rozwarstwienie i pomóc nadrobić zaległości rozwojowe regionom o niskim dochodzie i słabym wzroście, głównym kryterium przydziału zasobów pozostanie PKB na mieszkańca. Nowe kryteria mają ponadto na celu lepsze odzwierciedlanie lokalnych realiów – mianowicie bezrobocia młodzieży, niskiego wykształcenia, zmiany klimatu i przyjmowania i integracji migrantów.
  • Na szczeblu lokalnym: polityka spójności na lata 2021-2027 opowiada się za Europą, która wzmacnia poprzez wspieranie kolejnych strategii rozwoju na szczeblu lokalnym. Organy lokalne, miejskie i terytorialne będą bardziej zaangażowane w zarządzanie funduszami UE, a zwiększanie stopy współfinansowania zwiększy poczucie odpowiedzialności za projekty finansowane przez UE w regionach i miastach. 

3. Mniej liczne, bardziej klarowne i krótsze przepisy oraz bardziej elastyczne ramy:

  • Upraszczanie dostępu do funduszy: Komisja proponuje, aby w długoterminowym budżecie UE przepisy zostały pozbawione ich zawiłości, ograniczono obciążenia administracyjne i wprowadzono lżejsze procedury kontroli dla przedsiębiorstw i przedsiębiorców korzystających ze wsparcia UE.
  • Jednolity zbiór przepisów: siedem funduszy UE wdrażanych w partnerstwie z państwami członkowskimi („zarządzanie dzielone”) zostało objętych jednym zbiorem przepisów, co ułatwi pracę osób zarządzających programami w ramach funduszy UE. Nowe ramy prawne umożliwią też tworzenie bardziej skutecznych powiązań z innymi unijnymi programami. Państwa członkowskie mogą na przykład zdecydować się na przesunięcie niektórych z ich środków w ramach polityki spójności na program InvestEU.
  • Dostosowanie do potrzeb: nowe ramy połączą również stabilność niezbędną do długoterminowego planowania inwestycyjnego z odpowiednim poziomem elastyczności na wypadek nieprzewidzianych zdarzeń. Przegląd śródokresowy określi, czy na okres dwóch ostatnich lat funkcjonowania programów niezbędne jest wprowadzenie zmian – w obrębie funduszy UE będzie istniała bowiem możliwość przesunięcia ograniczonej ilości środków. 

4. Wzmocnienie powiązania z europejskim semestrem na potrzeby poprawienia otoczenia inwestycyjnego w Europie.

 Komisja zaproponowała wzmocnienie powiązania między polityką spójności a europejskim semestrem w celu stworzenia otoczenia przyjaznego dla biznesu i wzrostu gospodarczego, tak aby zarówno unijne, jak i krajowe inwestycje mogły w pełni osiągnąć swoje cele. Silniejsze wsparcie w ramach polityki spójności na rzecz reform strukturalnych zapewni pełną komplementarność i koordynację z nowym poprawionym Programem wspierania reform.

Aby zapewnić jak najszybsze osiąganie konkretnych wyników w terenie, niezbędne jest szybkie osiągnięcie porozumienia w sprawie ogólnego długoterminowego budżetu UE i powiązanych wniosków sektorowych. Opóźnienia podobne do tych, których doświadczono na początku bieżącego okresu programowania na lata 2014-2020 oznaczałoby, że 100 tys. projektów finansowanych z funduszy UE nie mogłoby się rozpocząć na czas. Osiągnięcie w 2019 r. porozumienia w sprawie przyszłego budżetu długoterminowego umożliwi płynne przejście z obecnego długoterminowego budżetu (2014–2020) do nowego, a także zapewni przewidywalność i ciągłość finansowania.

 

Źródło: Komisja Europejska