100-lecie administracji rządowej w woj. lubelskim

W Lubelskim Urzędzie Wojewódzkim w Lublinie zainaugurowano obchody 100-lecia administracji rządowej w województwie lubelskim. Podczas uroczystości uhonorowano pierwszego wojewodę Stanisława Witalisa Moskalewskiego. Samorząd Województwa Lubelskiego reprezentował członek zarządu Sebastian Trojak.

Na ścianie gmachu urzędu przy ul. Spokojnej odsłonięto tablicę poświęconą tej wybitnej postaci, zasłużonej dla miasta i regionu. Ceremonia miała odświętną oprawę.  Przebiegała zgodnie  z ceremoniałem wojskowym. Był apel pamięci, salwa honorowa. Potem odbył się koncert orkiestry wojskowej. Symbolicznego odsłonięcia tablicy dokonali wojewoda lubelski Przemysław Czarnek oraz wnuczki S. Moskalewskiego:  Maria Klimkowska i Krystyna Girsztowtt.

– Wybitny Polak, wybitny społecznik, wybitny patriota. Człowiek, któremu województwo lubelskie ogromnie wiele zawdzięcza– tak wspominał swojego poprzednika Przemysław Czarnek. – Jesteśmy tutaj po to, by oddać cześć Stanisławowi Witalisowi Moskalewskiemu, wielkiemu wojewodzie lubelskiemu w latach 1919-1926.

Dodatkowo Sala Kolumnowa zyskała imię Stanisława Moskalewskiego.  Ta dedykacja jest wyrazem pamięci, wdzięczności i szacunku dla dokonań człowieka, który pięknie  się wpisał w dzieje administracji rządowej w województwie lubelskim. Pierwszy wojewoda pozostał w pamięci potomnych jako patriota, społecznik, człowiek wielkiej mądrości, odpowiedzialności i troski o dobro wspólne. M. in. jego działalność wspominano na konferencji historycznej zorganizowanej z okazji 100- lecia administracji rządowej w województwie lubelskim. Zaprezentowano także wystawę  poświęconą Moskalewskiemu. W uroczystościach wzięło udział liczne grono zaproszonych gości, w tym m.in. wiceminister rodziny, pracy i polityki społecznej Krzysztof Michałkiewicz, poseł Lech Sprawka, byli wojewodowie: Waldemar Dudziak, Krzysztof Michalski, Andrzej Kurowski i Jolanta Szołno-Koguc, przedstawiciele administracji samorządowej, duchowieństwa oraz pracownicy urzędu.
Z okazji jubileuszu wojewoda Czarnek uhonorował wszystkich wojewodów, którzy pełnili te funkcje w III RP pamiątkowymi grawertonami. Sam z kolei odebrał w dowód uznania dla działalności urzędu i jego pracowników grawertony od Sebastiana Trojaka, członka zarządu woj. lubelskiego i ppłka Mariusza Brodalki, dowódcy Garnizonu Lublin. Przed oficjalnym rozpoczęciem uroczystości delegacja z szefem Służby Cywilnej Dobrosławem Dowiatem-Urbańskim, dyrektorem generalnym LUW Agatą Grulą oraz zastępcą dyrektora Biura Wojewody Waldemarem Podsiadłym złożyła kwiaty na grobie Moskalewskiego w Garbowie.

Stanisław Witalis Moskalewski

– pierwszy wojewoda lubelski po odzyskaniu niepodległości – urodził się w dniu 28 kwietnia 1876 roku w Sieprawkach w parafii Garbów. Pochodził ze zubożałej po 1863 roku rodziny szlacheckiej. Jego pradziad Stanisław był w okresie Księstwa Warszawskiego porucznikiem saperów, a następnie z nominacji księcia Józefa Poniatowskiego pułkownikiem artylerii Wojsk Polskich. Ojciec Feliks, właściciel Sieprawek, był prezesem pierwszej spółdzielni rolniczej. Stanisław Moskalewski po uzyskaniu wiedzy ogólnej i w zakresie administracji gospodarczej, pracował w Ordynacji Zamoyskich, najpierw jako leśniczy, następnie sekretarz majątku Klucza Zwierzynieckiego, a finalnie naczelnik Wydziału Dochodów Stałych w Zarządzie Głównym Ordynacji.
Jako pracownik Ordynacji Zamoyskich Stanisław Moskalewski zakładał na terenie guberni lubelskiej kółka rolnicze, spółdzielnie i spółki rolnicze, ochotnicze straże pożarne, kasy pożyczkowe, czytelnie ludowe. Od 1905 roku brał czynny udział w akcji wprowadzania języka polskiego do szkół i urzędów gminnych. Za swoją działalność był pod stałym nadzorem policji carskiej. Swoją konspiracyjną działalność polityczną rozpoczął około roku 1898. W 1901 roku został członkiem Ligi Narodowej, a później jej ekspozytury – Stronnictwa Narodowo-Demokratycznego. Od 1902 roku organizował punkt przerzutowy dla polskich organizacji społeczno-politycznych i prasy narodowej. Moskalewski wyróżniał się jako sprawny kurier, wytyczał trasy przemytu prasy i zapewniał bezpieczeństwo konspiratorom.
Po wybuchu I wojny światowej udał się na tereny dzisiejszej Ukrainy, gdzie jako pełnomocnik Centralnego Komitetu Obywatelskiego na obszar Ukrainy, opiekował się cywilną ludnością polską oraz organizował polskie szkolnictwo i harcerstwo. Zajmował się także pomocą w organizacji i zaopatrzeniu polskich jednostek wojskowych tworzonych na terenie Rosji i Ukrainy, przez co przyczynił się do powstania korpusu gen. Dowbór-Muśnickiego i dywizji gen. Osińskiego. W 1916 roku był współtwórcą Rady Okręgowej Towarzystwa, Pomocy Ofiar Wojny. W okresie pertraktacji pokojowych rosyjsko-niemieckich w Brześciu nad Bugiem wchodził w skład delegacji reprezentując interesy ludności polskiej. Wówczas zdobył informację o tajnym aneksie do układu pokojowego w sprawie podziału Galicji Wschodniej i Bukowiny. W ostatnich miesiącach 1918 roku zajmował się ewakuacją ludności polskiej z terenów Ukrainy. Dzięki jego ofiarności 18 tysięcy Polaków mogło wrócić do kraju.
Stanisław Moskalewski wrócił do kraju w grudniu 1918 roku. W dniu 17 listopada 1919 roku został nominowany na wojewodę lubelskiego. Swoją funkcję pełnił do 25 października 1926 roku, z tym, że od 9 lutego 1924 roku do 31 marca 1926 roku był nadzwyczajnym komisarzem ds. oszczędnościowych przy prezydium Rady Ministrów – obowiązki wojewody pełnił wtedy wicewojewoda Stanisław Bryła. Jako Komisarz Oszczędnościowy Moskalewski miał przyczynić się do uzyskania przez Polskę równowagi budżetowej oraz miał zreorganizować administrację państwową. Jako wojewodzie Moskalewskiemu zależało na odbudowaniu ze zniszczeń gospodarstw wiejskich oraz rolnictwa, które było główną gałęzią wytwórczą w województwie. Bardzo interesował się rozwojem Uniwersytetu Lubelskiego, wspierał go finansowo, organizował różnego rodzaju pomoc od osób i instytucji działając w Towarzystwie Uniwersytetu Lubelskiego.
Funkcję wojewody przestał pełnić z dniem 3 listopada 1926 roku. W uznaniu zasług wojewodę uroczyście żegnali pracownicy Urzędu Wojewódzkiego, współpracownicy, młodzież akademicka. Wojewoda Moskalewski do końca 1926 roku przebywał w Lublinie, po czym przeniósł się do Poznania, gdzie pracował społecznie m.in. w Polskim Czerwonym Krzyżu i w Polskim Towarzystwie Krajoznawczym. W 1930 roku był jednym z dyrektorów Międzynarodowej, Wystawy Komunikacji i Turystyki w Poznaniu. Był również członkiem Naukowej Organizacji Pomocy przy Uniwersytecie Poznańskim. Zmarł w Poznaniu w dniu 6 września 1936 roku i został pochowany w Garbowie. Za swoje zasługi dla Rzeczypospolitej Polskiej został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

(materiał prasowy LUW)

GALERIA