Każde dostarczenie do pierwszego nabywcy produktów rolnych, takich jak m.in. świeże owoce, warzywa czy produkty z przetworzonych owoców i warzyw, dokonywane przez producentów, grupy producentów, ich organizacje lub zrzeszenia, objęte jest obowiązkiem zawarcia pisemnej umowy pomiędzy producentem a nabywcą. Zachęcamy do zapoznania się z opinią prawnika, na co zwrócić uwagę przy jej podpisywaniu.
Nowe prawo zinterpretowała dla serwisu sadyogrody.pl Daria Milewska, adwokat i wspólniczka kancelarii Karniol i Wspólnicy sp.k. Co według niej warto o nim wiedzieć?
- Umowa powinna zostać podpisana przed dostarczeniem produktów, natomiast obecnie przepisy nie określają minimalnego okresu poprzedzającego dostawę, w którym umowa powinna być zawarta, a zatem strony mają w tym zakresie swobodę decyzyjną.
- Umowa może być zawarta na czas określony (np. 3 miesięcy lub „do dnia 30 września 2017 roku”) lub nieokreślony, przy czym przepisy nie wprowadzają ani minimalnego ani maksymalnego okresu obowiązywania takiej umowy. Konieczne jest uwzględnienie w jej treści postanowień normujących rozwiązanie umowy.
- Niezbędnym elementem umowy pomiędzy producentem a nabywcą jest określenie ceny za dostawę produktów. Zgodnie z przepisami można ją określić na dwa sposoby: poprzez wskazanie stałej kwoty (np. 1.000 zł za każdą dostawę produktów niezależnie od ilości czy jakości produktów) lub poprzez wskazanie sposobu jej wyliczenia. Druga z tych metod jest bardziej elastyczna. Strony mogą uzależnić cenę za dostarczenie produktów od określonych precyzyjnie w umowie elementów, np. ilości dostarczonych kilogramów, zakwalifikowania produktu do określonej klasy jakości lub kursu określonej waluty obcej z danego dnia. Istotne jest, aby zasady obliczania ceny jasno wynikały z treści umowy.
- Kolejne niezbędne postanowienia umowy obejmują określenie ilości i jakości dostarczanych produktów. Ilość produktu może zostać określona np. poprzez wskazanie minimalnej lub maksymalnej ilości, jaka zostanie dostarczona w określonym terminie lub w całym okresie obowiązywania umowy. Dopuszczalne jest także określenie ilości produktu np. poprzez wskazanie, że producent dostarczy „produkt X zebrany z obszaru plantacji o powierzchni Y”. Odnośnie do jakości produktu, brzmienie konkretnych postanowień umowy będzie zależało od tego, jakiego rodzaju produkty będą dostarczane. Oznaczenie jakości może uwzględniać wielkość poszczególnych produktów, stopień ich dojrzałości, minimalną wagę itp. Należy jednak unikać w treści umowy zbyt ogólnych określeń, takich jak „dostarczenie produktów dobrej/odpowiedniej jakości”.
- W umowie strony muszą także określić termin dostaw produktów (np. poprzez wskazanie, że dostawy będą się odbywały „do 15 dnia każdego miesiąca” lub „w każdy poniedziałek” albo też „nie rzadziej niż…” lub „w okresie od… do…”) oraz zasady dostawy lub odbioru produktów. Nabywca i producent już w treści umowy powinni więc zawrzeć postanowienia dotyczące m.in. sposobu odbioru/dostawy produktów, przy czym strony mają swobodę w ustaleniu w jaki sposób i jakimi środkami transportu produkty będą dostarczane. Strony mogą też postanowić, że produkty będą odbierane przez nabywcę bezpośrednio z gospodarstwa producenta własnymi środkami transportu nabywcy.
- Umowa musi także określać szczegóły procedur i terminów płatności. Należy więc wskazać nie tylko terminy zapłaty za dostawę (np. do 30 dnia każdego miesiąca), ale także formę płatności (np. „przelewem na rachunek bankowy o numerze …”) czy też jej podstawę (rachunek, faktura itp.).
- Jednym z bardziej problematycznych elementów obowiązkowych umowy o dostarczenie produktów rolnych jest konieczność wskazania „przepisów mających zastosowanie w przypadku zaistnienia siły wyższej”. Jako przypadki siły wyższej kwalifikowane są takie zdarzenia, na które strony umowy nie mają wpływu, a które skutkują niemożnością wykonania umowy w części lub w całości (np. klęska żywiołowa lub trwała niezdolność do pracy producenta). Warto jest zatem zamieścić w umowie postanowienie, zgodnie z którym nabywca oraz producent nie ponoszą odpowiedzialności za nienależyte wykonanie umowy lub jej niewykonanie, jeżeli spowodowane zostało to działaniem siły wyższej.
- W wyniku niedawnych zmian w przepisach dyrektorzy terenowych oddziałów ARR nabyli uprawnienie do przeprowadzania u nabywców produktów rolnych (tylko oni bowiem podlegają ewentualnej karze finansowej) czynności sprawdzających spełnienie obowiązku zawierania pisemnych umów obejmujących wszystkie wskazane powyżej elementy. W razie stwierdzenia, że odbiorca nabył produkty rolne od producenta bez zawarcia pisemnej umowy lub na podstawie umowy, która nie zawiera wszystkich wskazanych wyżej koniecznych elementów, dyrektor oddziału ARR wyda decyzję, na podstawie której wymierzy nabywcy karę pieniężną w wysokości 10% zapłaty za produkty nabyte wskutek wadliwej umowy. Warto zaznaczyć, że na obowiązek uiszczenia kary i jej wysokość nie wpłyną czynności mające na celu zmniejszenie wartości umowy (np. obniżenie ceny lub wystawienie faktury korygującej), ani też odstąpienie od umowy.
- Na wypadek kontroli nabywca powinien przechowywać oryginały zawartych umów, aby nie narazić się na zarzut niezawarcia umowy w formie pisemnej. Warto pamiętać, że kserokopia lub skan umowy nie będzie wystarczający do wykazania, że umowa ma formę pisemną.
Pełna treść artykułu znajduje się na stronie sadyogrody.pl.
Informacje na ten temat zamieszczają również serwisy internetowe:
- Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi minrol.gov.pl
- Agencji Rynku Rolnego arr.gov.pl.
Oficjalny portal województwa lubelskiego prowadzony przez Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego