Spotkanie z cyklu „Kawa z ekspertem” w Domu Polski Wschodniej

W dniu 5 lutego 2019 r. w Domu Polski Wschodniej odbyło się spotkanie z cyklu „kawa z ekspertem”. Celem spotkania było przedstawienie i omówienie przyszłego programu europejskiego „Horizon Europe”, a ekspertami byli pani Agata Janaszczyk – Radca, Samodzielne Stanowisko ds. Badań Naukowych, Stałe Przedstawicielstwo RP przy UE oraz pan Dominik Sobczak – DG RTD – Dyrekcja Generalna ds. Badań Naukowych i Innowacji, Komisja Europejska.

Program Horizon Europe to propozycja Komisji Europejskiej dotycząca siedmioletniego (2021–2027) programu finansowania badań naukowych i innowacji na kwotę 100 mld EUR, którego celem jest:

• wzmocnienie bazy naukowej i technologicznej UE;
• zwiększenie europejskich zdolności w zakresie innowacji, konkurencyjności
  i liczby miejsc pracy;
• realizacja priorytetów obywateli oraz utrzymanie modelu społeczno-gospodarczego i związanych z nim wartości.

Warto zauważyć, że w  oddzielnym programie dotyczącym Europejskiego Funduszu Obronnego Komisja Europejska proponuje przeznaczenie dodatkowych środków w wysokości 4,1 mld EUR na badania nad obronnością.

Celem jest uzyskanie dominującej pozycji, która wymaga nowego poziomu ambicji:

• zapewnienie niezbędnych inwestycji i pobudzenie inwestycji prywatnych,
• dopasowanie ram regulacyjnych na potrzeby innowacji,
• uczynienie Europy liderem pod względem innowacji tworzących rynki,
• zbliżenie badań naukowych i innowacji do obywateli dzięki unijnym misjom w tym zakresie,
• wspieranie rozpowszechniania innowacji w całej Unii,
• inwestowanie w umiejętności i wspieranie uczelni w dążeniu do zwiększenia poziomu przedsiębiorczości i interdyscyplinarności.

W związku z sukcesem  poprzednich przewodnich programów UE  w zakresie badań naukowych i innowacji  Komisja proponuje zwiększenie inwestycji na badania naukowe i innowacje oraz technologie cyfrowe poprzez przeznaczenie środków w wysokości 114,2 mld EUR na przyszłe wieloletnie ramy finansowe.

Planowany budżet: 100 mld EUR* (2021–2027) zostanie przeznaczony na:

• Otwartą naukę – 25.8 mld EUR
  • Europejska Rada ds. Badań Naukowych – Badania pionierskie prowadzone przez najlepszych naukowców wraz z ich zespołami – 16.6mld EUR
  • Działania „Maria Skłodowska-Curie”– Wyposażenie naukowców w nową wiedzę i w nowe umiejętności dzięki mobilności i szkoleniom – 6.8mld EUR
  • Infrastruktury badawcze – Zintegrowane i wzajemnie połączone infrastruktury badawcze światowej klasy – 2.4mld EUR
• Globalne wyzwania i konkurencyjność przemysłową – 52.7mld EUR
  • Klastry czyli wdrażane w ramach zwykłych zaproszeń, misji i partnerstw
    • Zdrowie – 7.7 mld EUR
    • Integracyjne i bezpieczne społeczeństwa – 2.8 mld EUR
    • Technologie cyfrowe i przemysł – 15 mld EUR
    • Klimat, energetyka i mobilność – 15 mld EUR
    • Żywność i zasoby naturalne – 10 mld EUR
    • Wspólne Centrum Badawcze (JRC) – 2,2 EUR
• Otwarte innowacje – 13.5 mld EUR czyli stymulowanie przełomowych odkryć tworzących rynki i ekosystemów, które sprzyjają innowacyjności:
  • Europejska Rada ds. Innowacji – Wspieranie innowacji o przełomowym znaczeniu i posiadających potencjał tworzenia rynków – 10.5 mld EUR
  • Europejskie ekosystemy innowacji – Łączenie z regionalnymi i krajowymi podmiotami z dziedziny innowacji – do 500 mln EUR
  • Europejski Instytut Innowacji i Technologii (EIT) – Skupianie kluczowych podmiotów (z sektora badań naukowych, kształcenia i przedsiębiorstw) wokół wspólnego celu, jakim jest wspieranie innowacji – 3 mld EU
• Euratom – 2.4 mld EUR – Celem są działania ograniczające zagrożenia związane z bezpieczeństwem jądrowym i jądrowym bezpieczeństwem fizycznym, rozwój bezpiecznych technologii jądrowych i optymalna ochrona radiologiczna.
  • Główne nowości
    • Większa koncentracja na zastosowaniach promieniowania niezwiązanych z wytwarzaniem energii (medycznych, przemysłowych, kosmicznych)
    • Otwarcie możliwości w zakresie mobilności naukowców w dziedzinie energii jądrowej dzięki włączeniu w działania „Maria Skłodowska-Curie”
    • Uproszczenie celów szczegółowych z obecnych 14 do 4, obejmujących zarówno działania bezpośrednie (wdrażane przez JRC), jak i działania pośrednie

Komisja w dniu 7 czerwca 2018 r. przedstawiła wniosek w sprawie programu „Horizon Europe” i poddało go do negocjacji do Parlamentu i Rady.  Od II połowy 2018 r. do 2019 r. prowadzone było planowanie strategiczne pierwszych programów prac w ramach programu „Horizon Europe”, w tym przygotowanie misji i ustanawianie partnerstw. Obecnie w dalszym ciągu prowadzone są negocjacje budżetu unijnego na lata 2021-2027. Zakłada się, że program „Horizon Europe” zostanie uruchomiony w dniu 21 stycznia 2021 r.