29 czerwca w Domu Polski Wschodniej w Brukseli odbyło się kolejne spotkanie z cyklu „Kawa z ekspertem”, które w całości poświęcone zostało raportowi Komisji Europejskiej na temat regionów o niskim dochodzie i słabym wzroście. W roli eksperta wystąpił pan Błażej Gorgol z Dyrekcji ds. Polityki Regionalnej Komisji Europejskiej.

W opublikowanym sprawozdaniu na temat europejskich regionów, które są w gorszej sytuacji pod względem wzrostu gospodarczego i poziomu zamożności, Komisja jasno określa sposoby wspierania strategii wzrostu regionalnego za pomocą unijnych funduszy.

Ocenia przy tym, co sprzyja konkurencyjności tych regionów, a co ją ogranicza, i dlaczego nie osiągnęły one jeszcze oczekiwanego dla całej UE poziomu wzrostu i dochodu. Co ważniejsze jednak, w sprawozdaniu określono potrzeby inwestycyjne regionów, zwłaszcza pod względem kapitału ludzkiego, innowacji, jakości instytucji, większej dostępności oraz narzędzi istniejących w ramach unijnej polityki spójności, która mogłaby je wspierać w staraniach o lepszą przyszłość.

W wyniku uważnego zbadania 47 regionów w ośmiu państwach członkowskich podzielono je na „regiony o niskim wzroście”, gdzie PKB na mieszkańca wynosi 90 proc. unijnej średniej, ale odnotowuje się trwały brak wzrostu, oraz na „regiony o niskim dochodzie”, gdzie PKB na mieszkańca rośnie, ale wciąż nie przekracza 50 proc. unijnej średniej. Regiony te zamieszkują 83 mln osób, czyli jedna szósta wszystkich mieszkańców UE. Jedna ich grupa znajduje się głównie na południu Europy, a druga – na wschodzie.

Gospodarki regionów o niskim dochodzie można wzmocnić za pomocą skutecznego łączenia inwestycji w innowacje, kapitał ludzki i łączność

Strategie inteligentnej specjalizacji mogą pomóc w zwiększeniu zdolności innowacyjnych regionów, które osiągają słabe wyniki w indeksie konkurencyjności regionalnej i w których brakuje efektywnej interakcji między środowiskiem akademickim a lokalnymi przedsiębiorstwami.
Należy zachęcać regiony do inwestycji w kapitał ludzki i poprawę kwalifikacji siły roboczej za pomocą szkolenia zawodowego i uczenia się przez całe życie – oba te cele mogą być wspierane z funduszy polityki spójności. W ten sposób można uniknąć dezaktualizacji umiejętności i ich niedopasowania do potrzeb rynku pracy.

Zwiększenie atrakcyjności regionu dla młodych talentów i przedsiębiorstw oznacza też lepsze połączenie miast danego regionu, podobnie jak ich przedmieść i obszarów wiejskich. W ten sposób cały region odniesie korzyści z oddziaływania głównych ośrodków gospodarczych. Wiele regionów o niskim dochodzie boryka się z niedostatkami infrastrukturalnymi. Z tego względu należy traktować priorytetowo inwestycje w główne sieci transportowe.

Regiony o niskim wzroście odniosą korzyści z większych możliwości instytucjonalnych i reform strukturalnych

Sprawozdanie zawiera informacje świadczące o tym, że polityka rozwoju może przynieść oczekiwane efekty tylko w otoczeniu, które sprzyja inwestycjom, i tylko jeśli jest ona realizowana przez stabilne organy administracyjne w sposób przejrzysty, odpowiedzialny i skuteczny.

Jest tak szczególnie w przypadku regionów o niskim wzroście, w których poprawa zdolności instytucjonalnych jest niewielka, które nie są w stanie w pełni wykorzystać działań z zakresu polityki spójności i które w efekcie rozwijają się wolniej i są bardziej podatne na skutki kryzysu gospodarczego.
Aby zwiększyć oddziaływanie funduszy unijnych, krajowych i regionalnych, należy wyeliminować utrudnienia horyzontalne i sektorowe. Warunki wstępne skutecznych inwestycji w ramach polityki spójności mogą stanowić istotną zachętę do usunięcia określonych w sprawozdaniu głównych utrudnień dla inwestycji.

Priorytetem powinno być uelastycznienie warunków prowadzenia działalności, ograniczenie biurokracji, czasu i kosztów związanych z zakładaniem nowych przedsiębiorstw i prowadzeniem MŚP, zwiększenie wydajności, przejrzystości i odpowiedzialności organów i usług administracji publicznej oraz modernizacja procedury zamówień publicznych poprzez jej cyfryzację.